Konwencja PiS: amerykański noblista przestrzega przed euro

Laureat nagrody Nobla z dziedziny ekonomii Eric S. Maskin, naukowiec, uhonorowany Noblem za prace nad teorią projektowania mechanizmów, wygłosił wykład otwierający ostatni, trzeci dzień konwencji programowej Prawa i Sprawiedliwości oraz ugrupowań z PiS współpracujących.

Maskin wyjaśniał, że teoria projektowania mechanizmów może znajdować zastosowanie np. w wypracowywaniu sprawiedliwego podziału dóbr, osiąganiu oczekiwanych celów, np. przez państwo w procesach udzielania koncesji, czy też w zapewnianiu osiągania przez państwo oczekiwanych celów długoterminowych.

Mówiąc o wyzwaniach stojących dziś przed europejską unią monetarną, podkreślił problem wynikający z tego, że przy jej projektowaniu nie scentralizowano też władzy fiskalnej. "Dziś widzimy konsekwencje tego braku scentralizowania polityki fiskalnej. Grecja ma poważne problemy z długiem publicznym. Spodziewamy się, że gdyby istniały władze centralne mogące narzucić limity i ograniczenia, Grecja nie wpadłaby w takie problemy, w jakich się znajduje” - wskazał Maskin.

Jako przykład unii monetarnej z centralną władzą fiskalną wskazał Stany Zjednoczone. Podkreślił, że kraj ten pokonał m.in. problem z długiem dzięki wspólnej polityce podatkowej. „Jeśli unia monetarna w Europie miałaby kształt tej co w Stanach Zjednoczonych, spodziewam się, że greckie referendum nie byłoby potrzebne. Pytanie, jak przeprojektować unię monetarną. I w momencie, gdy nastąpi to przekształcenie, wydaje się to niezbędne dla przyszłości unii, teoria projektowania mechanizmów odegra dużą rolę” - uznał ekonomista.

Odpowiadając na pytanie z sali, jak głosowałby w greckim referendum, Maskin odpowiedział, że nie jest pewien. Zaakcentował, że w sytuacji gdy Grecja doświadcza dość drastycznego spadku PKB wobec nieproduktywności swej polityki, większość skutków programu reform i cięć spływa na najbiedniejszych. „Jeśli głosowanie na tak zwycięży, program będzie kontynuowany, mogą być negatywne skutki. Przy głosowaniu na nie, nie wiemy co się stanie, skutki mogą być nawet gorsze. Może dojść do paniki, hiperinflacji – wielu komplikacji – to trudny wybór” - ocenił Maskin.

Pytany w tym kontekście o decyzję Polski ws. niezależności swojej polityki monetarnej, uznał, że „wydaje się, że Polska bardzo mądrze postąpiła nie dołączając do unii monetarnej” - zastrzegając, że nie jest to oświadczenie polityczne. Powtórzył, że unia monetarna została zaprojektowana w zły sposób – scentralizowała autorytet monetarny i choć ogólnie Europejski Bank Centralny wykonał dobrą robotę - powinno to zostać uzupełnione o politykę fiskalną.

„Wydaje się, że Polska mądrze postąpi, jeśli w dalszym ciągu będzie poza unią monetarną. W przypadku zmiany pewnych mechanizmów w Europie być może wtedy Polska będzie mogła dołączyć” - ocenił Maskin.

Odniósł się też do przedstawionej przez jednego z pytających krytyki procesów globalizacyjnych. Jego zdaniem globalizacja ogólnie okazała się pozytywną siłą – pozwoliła wielu krajom, szczególnie rozwijającym się, na o wiele szybszy rozwój, niż gdyby nie miała miejsca. Wymienił przykłady Chin, Indii. „Wszystko to możliwe dzięki globalizacji – biedniejsze kraje świata były w stanie podgonić, zmniejszyć lukę między nimi a krajami bogatymi” - zaznaczył.

Podkreślił, że pewne aspekty globalizacji nie są dobre – zwiększa się bowiem nierówność w dochodach wewnątrz krajów. Dobrą pracę zdobywają bowiem osoby z kwalifikacjami; osoby bez nich pozostają na uboczu. „Globalizacja zignorowała osoby bez umiejętności” - wskazał Maskin. Jego zdaniem jednak rozwiązaniem nie powinny być próby powstrzymania globalizacji, lecz zapewnienie większych możliwości osobom bez kwalifikacji – szkolenia, edukacja.

Noblista był też pytany o dylemat redystrybucji w społeczeństwach starzejących się, jak Polska - czy jest konieczność zwiększenia podatków, by utrzymywać wysokość emerytur, czy też należy zmniejszać emerytury przy stałych podatkach. Maskin uznał, że należy próbować zwiększać produktywność młodego pokolenia – co przy odpowiednich inwestycjach powinno być możliwe w erze technologii informacyjnych. Zwrócił też uwagę, że obecnie ludzie nie tylko żyją dłużej, ale też dłużej w dobrym stanie zdrowia – powinno być możliwe pozostawanie ich przy zatrudnieniu po przekroczeniu tradycyjnego wieku emerytalnego.

Urodzony w 1950 r. i związany z Institute for Advanced Study w Princeton Eric S. Maskin został w 2007 r. laureatem nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii - wraz z Rogerem B. Myersonem oraz Leonidem Hurwiczem. Zostali oni nagrodzeni za prace nad teorią określaną jako "mechanism design theory" – teoria projektowania mechanizmów.

Jak akcentowała wówczas Szwedzka Akademia Nauk w Sztokholmie, "+mechanism design theory+ odgrywa centralną rolę we współczesnej ekonomice i naukach politycznych". Podobnie jak teoria gier, za którą w 1994 r. ekonomicznego Nobla dostał John Nash, znajduje zastosowanie w sytuacjach, gdzie nie działa idealny rynek.

PAP, sek