Nowelizacja ustawy o zasiłkach chorobowych

Przedsiębiorcy korzystający m.in. ze zwolnień lekarskich i urlopów macierzyńskich będą traktowani przy naliczaniu zasiłków tak, jak osoby zatrudnione na umowę o pracę - stanowi nowelizacja ustawy, którą przyjął Sejm.

Za przyjęciem nowelizacji ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa głosowało 432 posłów, nikt nie był przeciw, jeden poseł wstrzymał się od głosu. Projekt tej nowelizacji został przygotowany przez Senat. Ustawa dostosowuje prawo do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z maja zeszłego roku. Chodzi o przepisy dotyczące ustalania podstawy wymiaru zasiłków chorobowych i macierzyńskich dla przedsiębiorców ubezpieczonych krócej niż miesiąc.

Pytanie prawne w tej sprawie skierował do Trybunału Konstytucyjnego sąd rozpatrujący odwołanie przedsiębiorcy od decyzji naliczającej mu zasiłek chorobowy, a później macierzyński. Mężczyzna prowadził działalność gospodarczą od sierpnia 2008 r., ale dopiero w drugiej połowie marca 2009 r. zgłosił się do ubezpieczenia w ZUS jako prowadzący działalność pozarolniczą. Wcześniej był bowiem jednocześnie zatrudniony jako pracownik w spółce z o.o. i pracodawca odprowadzał za niego składki do ZUS.

W kwietniu 2009 r. mężczyzna przebywał na zwolnieniu lekarskim, a następnie przejął od żony opiekę nad dzieckiem w ramach urlopu macierzyńskiego. ZUS przyznał mu zasiłki - najpierw chorobowy, potem macierzyński - ale ustalił je, biorąc pod uwagę podstawę wymiaru ustaloną proporcjonalnie za zaledwie dziesięć dni ubezpieczenia, tj. za okres, w którym mężczyzna podlegał ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej w marcu 2009 r. Obydwa zasiłki były więc znacznie niższe niż gdyby przyjąć - jako podstawę - pełną kwotę, od której przedsiębiorcy płacą składki ZUS.

Inna zasada obowiązuje przy zasiłkach dla pracowników. Tu podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy, nawet jeśli niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego.

Przedsiębiorca poczuł się pokrzywdzony i skierował do sądu odwołanie od decyzji ZUS. Rozpoznający sprawę sąd stwierdził, że sytuacja prawna pracowników i ubezpieczonych niebędących pracownikami jest na tyle zróżnicowana, że budzi wątpliwości co do zgodności z konstytucją, dlatego skierował do TK pytanie prawne.

Trybunał orzekł, że przepisy te są niezgodne z konstytucją, w tym zakresie, w jakim uniemożliwiają - w odniesieniu do przedsiębiorców - uzupełniania podstawy wymiaru zasiłku do pełnego miesiąca kalendarzowego. TK podkreślił, że niesprawiedliwość tej regulacji "jest szczególnie jaskrawa w odniesieniu do grupy osób samozatrudnionych, które do podjęcia działalności gospodarczej zostały często zmuszone niezależnymi od nich okolicznościami i niejednokrotnie znajdują się w sytuacji życiowej nie lepszej niż pracownicy".

W nowelizacji wprowadzono więc zasadę, zgodnie z którą do ubezpieczonych niebędących pracownikami stosować się będzie podobne zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłków, jak w przypadku ubezpieczonych będących pracownikami. W przypadku, gdy niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia, a okres ubezpieczenia chorobowego rozpoczął się nie później niż 30 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu, podstawę wymiaru zasiłku stanowić będzie pełna zadeklarowana kwota, nieograniczona do faktycznie "przepracowanych" dni miesiąca. Dotychczas tą podstawą była wartość deklarowanej kwoty zmniejszona proporcjonalnie do "przepracowanych" dni miesiąca.

Projekt obejmuje także inne zasiłki wypłacane na podstawie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego.

(PAP)

akw/ mja/ abr/ mag/