Premier z większą władzą nad spółkami Skarbu Państwa

Rozszerzenie kompetencji premiera do koordynowania wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa w spółkach - m.in. takie rozwiązanie zakłada projekt ustawy o zasadach zarządzania mieniem państwowym, przyjęty we wtorek przez rząd.

Chodzi o przyjęty przez Radę Ministrów projekt noweli ustawy o zasadach zarządzania mieniem państwowym oraz niektórych innych ustaw. Projekt został przygotowany przez Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Nowe przepisy mają na celu wprowadzenie nowych regulacji oraz korektę niektórych rozwiązań ustawy z 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym oraz ustaw zmienionych z dniem 1 stycznia 2017 r. w związku z reformą systemu zarządzania mieniem państwowym.

Wprowadzane zmiany pozwolą na usunięcie powstałych wątpliwości interpretacyjnych, które pojawiły się od czasu wejścia w życie ustawy o zasadach zarządzania mieniem państwowym, doprecyzowanie oraz uzupełnienie niektórych przepisów o nowe rozwiązania, co pozwoli - według projektodawców - na uporządkowanie kompetencji i zadań organów administracji rządowej po wprowadzeniu reformy zarządzania mieniem państwowym 1 stycznia 2017 r. oraz uelastycznienie stosowania przepisów ustawy.

Najistotniejsze rozwiązania przyjęte w projekcie dotyczą wzmocnienia, doprecyzowania i uzupełnienia kompetencji i zadań Prezesa Rady Ministrów w spółkach z udziałem Skarbu Państwa. Zgodnie z projektem rozszerzony został - na wszystkie spółki z udziałem Skarbu Państwa - zakres kompetencji Prezesa Rady Ministrów dotyczących koordynowania wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa w spółkach oraz zapewnienia jednolitego sposobu wykonywania praw z akcji należących do Skarbu Państwa.

CIR wyjaśniło w komunikacie, że projekt rozszerza zakres spraw, w których premier zatwierdza - w spółkach o istotnym znaczeniu dla gospodarki państwa - instrukcje do głosowania sporządzone przez podmiot uprawniony do wykonywania praw z akcji należących do Skarbu Państwa lub państwową osobę prawną.

Obecny katalog ma bardzo ograniczony zakres, gdyż obejmuje wyłącznie sprawy, o których mowa w art. 17 ustawy o zasadach zarządzania mieniem państwowym, czyli wyrażanie zgody przez walne zgromadzenie na rozporządzanie, zbywanie i nabywanie określonych kategorii aktywów trwałych przez spółkę oraz wprowadzanie stosownych postanowień do statutów lub umów spółek, sprawy dotyczące ustalania zasad wynagradzania i powoływania członków zarządów i rad nadzorczych. Zgodnie z projektem instrukcja ma obejmować także kwestie związane z: podwyższeniem i obniżeniem kapitału zakładowego spółki, łączenia - fuzji spółek, podziału, przekształcania, rozwiązania spółki, wyłączenia prawa poboru akcji nowej emisji, zbycia, wydzierżawienia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.

CIR dodało, że projekt noweli rozszerza kompetencje premiera do koordynowania wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa w spółkach oraz kompetencję polegającą na dążeniu do zapewnienia jednolitego sposobu wykonywania praw z akcji należących do Skarbu Państwa na wszystkie spółki z udziałem Skarbu Państwa.

Uprawnienie to, nie będzie jednak obejmowało wykonywania przez Pełnomocnika rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej uprawnień z akcji należących do Skarbu Państwa w stosunku do operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego i operatora systemu przesyłowego gazowego oraz PERN.

Projekt noweli - jak podał CIR - daje też ogólną kompetencję do nabywania akcji w imieniu Skarbu Państwa. Premier będzie mógł ponadto żądać przekazania informacji dotyczących wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa w spółkach oraz działalności spółek z udziałem Skarbu Państwa od wszystkich organów lub podmiotów, które wykonują prawa z akcji Skarbu Państwa.

CIR dodało, że projekt koryguje również mechanizm przekazywania uprawnień do wykonywania praw z akcji należących do Skarbu Państwa. „Przekazanie to będzie następowało w rozporządzeniu prezesa Rady Ministrów określającym wykaz spółek, w których uprawnienia przysługujące Skarbowi Państwa wykonują inni członkowie Rady Ministrów, pełnomocnicy rządu lub państwowe osoby prawne, w tym także jednoosobowe spółki Skarbu Państwa oraz określono zakres przekazanych uprawnień” - podano w komunikacie.

Strona rządowa poinformowała ponadto, że projekt noweli przewiduje utworzenie nowego państwowego funduszu celowego - Funduszu Inwestycji Kapitałowych - który ma zapewnić źródła finansowania na nabywanie i obejmowanie akcji lub udziałów spółek. Projekt przewiduje, że fundusz będzie zasilany m.in. wpłatami z zysku jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, 30 proc. każdej wypłaconej dywidendy, a także zaliczkami na poczet przewidywanej dywidendy z akcji należących do Skarbu Państwa. Zgodnie z projektem środki te staną się przychodami funduszu od stycznia 2020 r.

CIR poinformowało w komunikacie, że projekt zmienia też przepisy dotyczące wymogów, jakie muszą spełniać osoby wskazane na członka organu nadzorczego przez podmiot uprawniony do wykonywania praw z akcji należących do Skarbu Państwa lub państwową osobę prawną oraz przepisów dotyczących Rady do spraw spółek z udziałem Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych. „Osoby wybrane do organu nadzorczego przez rolników lub rybaków zostaną objęte takimi samymi wymogami, co osoby wybrane na członka organu nadzorczego przez pracowników” - wskazano.

Projekt przewiduje również zmianę jeśli chodzi o zasady zbywania akcji należących do Skarbu Państwa lub państwowych osób prawnych. Autorzy projektu proponują, aby zbyciu podlegały prawa wynikające z akcji należących do Skarbu Państwa lub państwowych osób prawnych, przy czym należy podkreślić, że zbyciu mogą podlegać tylko takie prawa z akcji lub udziałów, które posiadają cechę zbywalności, czyli np. prawo poboru akcji nowej emisji. Wprowadzono nowe wyjątki od konieczności uzyskiwania zgody Rady Ministrów na zbycie akcji albo udziałów Skarbu Państwa przez podmiot uprawniony do wykonywania prawa z akcji należących do Skarbu Państwa, m.in. w przypadku zbycia akcji spółki, w której Skarb Państwa posiada nie więcej niż 20 proc. kapitału zakładowego chyba, że wartość rynkowa tych akcji przekracza 10 000 000 złotych. Zmiana ta dotyczy głównie tzw. resztówek, które należą do SP.

Ponadto, w projekcie rozszerzono listę spółek, w których akcje i prawa z akcji Skarbu Państwa nie podlegają zbyciu oraz wprowadzono wyjątek umożliwiający zbycie tych akcji na rzecz spółki, której akcjonariuszem jest wyłącznie Skarb Państwa lub inna państwowa osoba prawna, lub na rzecz innej spółki z wykazu z art. 13, oraz po uzyskaniu zgody Rady Ministrów. Obecnie lista ta zawiera 25 spółek, których akcje należące do Skarbu Państwa nie mogą być zbyte. Zgodnie z projektem, listę rozszerzono o cztery spółki: PERN, Pocztę Polską, Polską Grupę Lotniczą oraz Polskie Koleje Państwowe. Wszystkie te spółki są jednoosobowymi spółkami Skarbu Państwa, które z uwagi na ich znaczenie dla gospodarki państwa, realizowanie istotnych zadań, w tym także zadań publicznych oraz interes Skarbu Państwa powinny zostać jednoosobowymi spółkami Skarbu Państwa.

PAP/ as/