NIK: Lasy poza własnością państwa nadzorowane nieprawidłowo!
Nadzór nad gospodarką leśną w lasach, które nie są własnością Skarbu Państwa był nieprawidłowy. Starostowie nie wywiązywali się z obowiązku sporządzania uproszczonych planów urządzenia lasów (UPUL) oraz inwentaryzacji stanu lasów w okresach 10-letnich (tzw. dokumentacja urządzeniowa).
Nie weryfikowali też i nie egzekwowali od właścicieli lasów ciążących na nich obowiązków związanych z kształtowaniem równowagi w ekosystemach leśnych, podnoszeniem naturalnej odporności drzewostanów oraz trwałym utrzymywaniem lasów i zapewnieniem ciągłości ich użytkowania. Dokumenty stwierdzające legalność pozyskania drewna były niekompletne lub błędnie sporządzane. Najwyższa Izba Kontroli oszacowała, że wartość pozyskanego bez legalizacji drewna wynosiła rocznie około 676 mln zł, a 3,5 mln m3 drewna nie zostało wykazane w sprawozdaniach statystycznych.
Jak czytamy w oświadczeniu NIK:
Zaledwie jedna trzecia starostw posiadała dokumentację urządzeniową (uproszczone plany urządzenia lasów (UPUL) lub inwentaryzacje stanu lasów) dla całej lub niemal całej powierzchni nadzorowanych lasów. Starostowie nie podejmowali też skutecznych działań, gdy UPUL nie był opracowany przez właścicieli lasów innych niż osoby fizyczne lub wspólnoty gruntowe. Powyższe utrudniało lub nawet uniemożliwiało prawidłowe sprawowanie nadzoru. Były też sytuacje, w których mimo opracowania inwentaryzacji stanu lasów, nie wydawano na ich podstawie decyzji określających zadania z zakresu gospodarki leśnej.
W objętych kontrolą starostwach uproszczone plany były zatwierdzane niejednolicie. Dziesięciu starostów zatwierdzało je zarządzeniami, trzech decyzjami. Dokumenty zatwierdzane były też w szczególności przez zamieszczenie na nich daty, podpisu oraz wyrażenia zatwierdzam, wytworzenie odrębnych pism z uzasadnieniem. Niejednokrotnie brak jednolitości występował nawet w obrębie jednego starostwa. Dowolność sposobu zatwierdzania UPUL wynikała z nieuregulowania tego zagadnienia w ustawie o lasach. Sposoby informowania właścicieli lasów o treści zatwierdzonych uproszczonych planów były zróżnicowane albo nie przekazywano im wskazanych informacji. Często nie byli oni również informowani o zawartych porozumieniach. Brak publikacji porozumień stwierdzono w ponad połowie skontrolowanych starostw, jedna czwarta opublikowała je w wojewódzkim dzienniku urzędowym, pozostałe znalazły się w BIP lub na stronach starostw. W ocenie NIK część właścicieli lasów mogła nie posiadać informacji na temat tego, kto nadzoruje gospodarkę leśną w ich lasach, a także nie mieć pewności, gdzie informacje takie pozyskać.
W starostwach nie planowano kontroli czy oględzin, które pozwoliłyby na rzetelne ustalenie, jak wykonywane są obowiązki przez właścicieli lasów. W połowie skontrolowanych starostw, w przypadkach których nie zawarto porozumień, nie prowadzono rzetelnego aktywnego nadzoru. Oględziny były często realizowane przy okazji prowadzenia innych prac w terenie, w szczególności związanych z legalizacją pozyskanego drewna. Przyczynami braku rzetelnego bieżącego aktywnego nadzoru były w szczególności problemy kadrowe lub brak sprzętu umożliwiającego pracę w terenie leśnym. Ponadto w trzech jednostkach stwierdzono przypadki, w których nawet pomimo uzyskania wiedzy o nierealizowaniu zadań lub niewywiązywaniu się właścicieli z ciążących na nich obowiązków nie wszczynano postępowań administracyjnych i nie wydawano stosownych decyzji. NIK uważa, że brak zdecydowanych działań administracyjnych i egzekucyjnych mógł przekładać się na osłabienie poczucia obowiązku przestrzegania prawa przez właścicieli lasów.
Stwierdzono, że starostwa zazwyczaj nie wyegzekwowały od gmin jako właścicieli lasów obowiązków kształtowania równowagi w ekosystemach leśnych, podnoszenia naturalnej odporności drzewostanów oraz trwałego utrzymywania lasów i zapewnienia ciągłości ich użytkowania. Tylko w jednym powiecie wszystkie gminy podejmowały takie działania. Średnio w skontrolowanych powiatach takich zadań nie realizowało ponad 70 % gmin. W sześciu powiatach żadna.
Nie przywiązywano również odpowiedniej wagi do ochrony przeciwpożarowej lasów. W jednej czwartej skontrolowanych starostw pracownicy nie wiedzieli jak wywiązują się z tego obowiązku właściciele. Sposób zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów jest zależny od kategorii zagrożenia pożarowego. Od niej uzależniono wyposażenie baz w sprzęt, wymagania dotyczące dojazdów pożarowych, źródeł wody, obserwacji lasu. Zaliczenia obszarów leśnych do kategorii zagrożenia pożarowego dokonuje się w planach urządzenia lasu, uproszczonych planach urządzenia lasu i planach ochrony parków narodowych. Kontrola wykazała natomiast, że w UPUL niejednokrotnie nawet nie była zamieszczana informacja na temat kategorii zagrożenia pożarowego. Starostowie często zatwierdzali UPUL, dla lasów I i II kategorii zagrożenia pożarowego tworzących kompleks leśny o powierzchni ponad 300 ha, bez uzgodnień ich projektów w części dotyczącej ochrony przeciwpożarowej, z Państwową Strażą Pożarną. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Komendę Główną PSP, w latach 2018-2020 (I połowa), w województwach objętych kontrolą zaledwie 20 razy dokonano wymaganych uzgodnień projektu UPUL z komendantem wojewódzkim PSP. Z komendantem powiatowym PSP należy natomiast uzgadniać umieszczanie tablic informacyjnych i ostrzegawczych przy wjazdach do lasów i przy parkingach leśnych. Takich uzgodnień dokonano tylko w jednym z 24 kontrolowanych powiatów. Natomiast według danych KG PSP w latach 2018-2020 (I półrocze), w województwach objętych kontrolą, łącznie dokonano tylko 27 takich uzgodnień, przy czym w lubuskim i zachodniopomorskim żadnych. Tymczasem w 24 skontrolowanych powiatach łączna liczba właścicieli (współwłaścicieli) lasów niepaństwowych wynosiła kilkaset tysięcy.
Więcej na stronie NIK
NIK/ as/
