Dobre praktyki walki z marnowaniem żywności
Badania wykonane w ramach projektu PROM (Program Racjonalizacji i Ograniczenia Marnotrawstwa Żywności) wykazały, że w Polsce co roku do kosza trafia prawie 5 mln ton żywności.
Skala tego zjawiska jest przerażająca i pociąga za sobą nie tylko ogromne koszty gospodarcze, lecz także społeczne i środowiskowe. Aby żywność – zamiast na wysypisko – mogła trafić na stoły osób potrzebujących, potrzebny jest wysiłek w tworzeniu dobrych regulacji oraz wsparcie wszystkich mądrych obywatelskich działań. Jednym z 17 celów rozwojowych Organizacji Narodów Zjednoczonych jest ograniczenie marnotrawstwa żywności o połowę do roku 2030. Kraje Unii Europejskiej starają się zapobiegać i zmniejszać marnotrawienie żywności przez edukację konsumentów, dbanie o prawidłową redystrybucję żywności i zbieranie danych, robiąc pomiary ilości odpadów.
Metody naszych sąsiadów
Pierwszym krajem, który uprzedzając koncepcję ONZ, zmniejszył problem marnotrawienia żywności o 25 proc. w ciągu pięciu lat, była Dania. Do sukcesu przyczynił się m.in. ruch Stop Wasting Food. Stąd pochodzi też aplikacja do ratowania żywności Too Good To Go, coraz bardziej popularna w Polsce. W Danii powstał pierwszy europejski market WeFood z produktami spożywczymi po dacie minimalnej trwałości (DMT) lub w uszkodzonych opakowaniach. Podobne rozwiązanie działa w Holandii – jedna z sieci supermarketów ma na swoich półkach m.in. zupy ugotowane z uratowanych niedoskonałych warzyw czy cydr ze zmiażdżonych owoców.
Takie posiłki można zjeść w niektórych restauracjach. Program pod nazwą Good Food realizuje również Belgia. Oprócz ograniczenia odpadów spożywczych jego celem jest wsparcie zrównoważonej produkcji żywności już na etapie rolnictwa. Elementem programu jest ponadto zapewnienie systemu odbioru i recyklingu niesprzedanych produktów spożywczych, także w supermarketach – poprzez współpracę z Bankiem Żywności.
Podobnie miasta we Włoszech, np. Mediolan, wprowadziły taki obowiązek redystrybucji żywności przez wszystkie firmy spożywcze w aglomeracji. We Francji mieszkańcy Paryża wyrzucali dwa razy więcej pakowanej żywności niż reszta kraju. Stawiając na edukację, w lokalnych sklepach i na osiedlowych bazarach urządzono stoiska z niesprzedanymi produktami i przygotowywano wspólne posiłki w duchu zero waste. Ambicją francuskiej stolicy jest wykonanie celu ONZ już w 2025 r.
Polskie dobre praktyki
Od 2019 r. obowiązuje w Polsce Ustawa o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności. Obejmuje ona i reguluje praktyki sklepów wielkopowierzchniowych. Jednak historia polskich działań na rzecz walki z marnotrawstwem żywności jest o wiele dłuższa. Dbają o to liczne organizacje pozarządowe, które są partnerami Banków Żywności. Banki odbierają niesprzedane, ale dobre jakościowo produkty ze sklepów, od producentów, dystrybutorów i przekazują je organizacjom, m.in. jadłodajniom, domom pomocy społecznej, świetlicom środowiskowym, noclegowniom, hospicjom, domom dziecka czy ośrodkom wsparcia dla samotnych matek.
Głęboko wierzę, że można skutecznie ograniczać marnowanie żywności. Badamy to zjawisko, jego skalę, pracujemy nad strategią, wdrażamy ustawy – to daje szansę na systemowe rozwiązanie. Ilość przekazywanego przez Banki Żywności jedzenia to wciąż kropla w morzu potrzeb. Istotna jest też edukacja indywidualnych konsumentów – bo to my sami jesteśmy największymi marnotrawcami żywności. Ciężko zmienić nawyki, przyzwyczajenia, dlatego niezwykle ważne jest, aby ogólnopolskie kampanie docierały do jak najszerszej rzeszy społeczeństwa, nieustannie przypominając o sposobach na niemarnowanie żywności – mówi Beata Ciepła, prezes Federacji Polskich Banków Żywności.
Federacja Polskich Banków Żywności zrzesza 31 Banków Żywności w całej Polsce. Jej misją od ponad 20 lat jest ratowanie żywności i przekazywanie jej potrzebującym. Banki prowadzą także Program Operacyjny Pomoc Żywnościowa, współfinansowany ze środków UE. Tylko w 2020 r. do osób w trudnej sytuacji życiowej trafiły 64 tys. ton artykułów spożywczych. FPBŻ zajmuje się edukacją i działaniami mającymi na celu wzrost społecznej świadomości nt. konsekwencji marnowania żywności i sposobów zapobiegania temu zjawisku.
(AR)
Materiał przygotowany we współpracy z partnerem – Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
