TYLKO U NAS
ZUS w epoce e-usług
W ostatnich latach priorytetem ZUS był rozwój e-usług i elektronicznej komunikacji z klientami. Równie ważna była wysoka jakość obsługi klientów w placówkach ZUS, a także współpraca z innymi instytucjami w zakresie wymiany danych i informacji oraz ułatwień dla ubezpieczonych, świadczeniobiorców i przedsiębiorców. Wyzwania, które przyniosła pandemia COVID-19, spowodowały intensyfikację rozwoju e-usług ZUS oraz działań na rzecz bezpieczeństwa klientów i pracowników Zakładu - pisze prof. Gertruda Uścińska, prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na łamach rocznika „Polski Kompas 2022”
Oprócz działań ukierunkowanych na ochronę ubezpieczonych (np. Tarcze antykryzysowe) Zakład w czasie pandemii bardzo intensywnie pracował nad digitalizacją usług. Usługi świadczone dla klientów przeszły prawdziwą transformację cyfrową. Widać to najlepiej na przykładzie dynamicznego rozwoju automatyzacji w zakresie obsługi spraw przedsiębiorców z zakresu ubezpieczeń społecznych.
ZUS postawił na elektronizację i automatyzację, która ułatwia klientom realizację ich spraw w ZUS, a także ułatwia ich obsługę przez naszych pracowników. Robimy wszystko, aby ich odciążyć, wprowadzając zmiany w aplikacjach dziedzinowych i automatyzując powtarzalne czynności. To dla nas priorytet.
Elektronizacja zwolnień lekarskich
Naszą pracę doceniają nie tylko eksperci z Polski, ale także z zagranicy. Latem 2022 r. wizytował u nas premier Portugalii i nie ukrywał, że był pod wrażeniem naszego zorganizowania. Szczególnie jeśli chodzi o pomoc na rzecz uchodźców z Ukrainy. Podobnie wysoko rozwiązania wdrożone przez ZUS ocenili przedstawiciele UNICEF. Ich wizyta w ZUS wiosną 2022 r. była podstawą decyzji o przekazaniu Polsce 20 mln dolarów na refundację świadczeń wychowawczych „500+” na rzecz ukraińskich dzieci. Przyjęliśmy również gości z Azerbejdżanu, którzy podpatrywali nasze nowoczesne rozwiązania w systemie emerytalnym. Nie ukrywali, że część z nich chcą wprowadzić u siebie. To tylko wybrane przykłady, pokazujące, że ZUS stał się marką nie tylko w Polsce, jako jeden z najnowocześniejszych urzędów, ale także na świecie. Wizyty zagranicznych gości tylko to potwierdzają.
Jedną z największych reform wprowadzonych w ZUS w ostatnich latach pozostaje pełna elektronizacja zwolnień lekarskich (e-ZLA). W czerwcu 2022 r. wystawiono 100 mln takich zaświadczeń. Reforma okazała się wielkim sukcesem. Aby ją wdrożyć, wykonaliśmy gigantyczną pracę. Zawarliśmy porozumienie z wieloma placówkami ochrony zdrowia, publicznymi i niepublicznymi. Szkoliliśmy lekarzy, zakładaliśmy im profile na Platformie Usług Elektronicznych, niezbędne do wystawienia zwolnienia. Krok po kroku pomagaliśmy zapoznać się z zasadami wystawiania elektronicznego zwolnienia. Ciężka praca dała efekty. Polska jest jednym z niewielu krajów UE, które wprowadziły bardzo trudną reformę, która wyparła papierowe zwolnienia lekarskie. Z naszego doświadczenia korzystają eksperci i urzędnicy z innych krajów Unii.
Elektroniczne zwolnienia okazały się nieocenione w czasie wybuchu pandemii COVID-19. Dziś, po tym doświadczeniu, nie wyobrażam sobie naszej działalności bez e-ZLA. Gdyby nie ta reforma, mielibyśmy dużo większe trudności w zapewnieniu terminowej wypłaty zasiłków. Przypomnę, że w marcu 2020 r. padł rekord, jeśli chodzi o liczbę zaświadczeń – wystawiono ich około 3,3 mln, w jeden dzień nawet ponad 300 tys. Miało to oczywiście związek z nową wówczas epidemią koronawirusa.
W konsekwencji reformy zaświadczeń lekarskich wprowadzono w Polsce e-recepty oraz e-wizyty. Tym samym wyznaczyliśmy kierunek nowoczesnych i bardzo potrzebnych e-usług dla obywateli.
E-ZLA to dla lekarzy szybsza i wygodniejsza metoda wystawiania zaświadczeń. Dzięki niej pracodawca natychmiast dowiaduje się o nieobecności pracownika i może szybciej zorganizować zastępstwo. Z kolei chory pracownik nie musi zanosić zaświadczenia do pracodawcy.
Od lat jesteśmy świadkami transformacji środków komunikacji i rozwoju technologicznego. Trudno już sobie wyobrazić świat bez smartfonów, komunikatorów, e-maili czy internetu. Dziś szeroko rozumiana cyfryzacja to element łączący wszystkie obszary sektora zarówno usług publicznych, jak i komercyjnych. ZUS jest w awangardzie tych zmian. Sukces e-ZLA dobitnie o tym świadczy.
Dzięki elektronicznym zwolnieniom wiemy, że w 2021 r. lekarze wystawili osobom ubezpieczonym w ZUS 20,5 mln zaświadczeń lekarskich z powodu ich choroby. Łączna liczba dni absencji w pracy wynikającej z tych zaświadczeń wyniosła 239,9 mln. W porównaniu z 2020 r. zmniejszyła się zarówno absencja liczona w dniach – o 6,3 proc., jak i liczba zaświadczeń – o 1,3 proc.
Dominującą przyczyną absencji chorobowej były choroby związane z ciążą, porodem i połogiem. Stanowiły prawie 17 proc. absencji. Niewiele mniej, bo 16,5 proc. przerw w pracy, spowodowały choroby układu mięśniowo-szkieletowego. Kolejne miejsca w rankingu zajmują urazy i zatrucia (13,1 proc.), choroby układu oddechowego (11,6 proc.) oraz zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania (10,5 proc.).
Świadczenia dla rodzin
Dzięki elektronizacji możliwe było przejęcie przez ZUS obsługi programu „Rodzina 500+”. Wnioski o świadczenie wychowawcze, które rodzice składają na Platformie Usług Elektronicznych ZUS, portalu Empatia lub w bankowości elektronicznej trafiają do ZUS. Nie można już składać tradycyjnych – papierowych dokumentów. Dzięki elektronicznej formie wniosku można szybciej przyznać świadczenie i uniknąć wielu błędów. ZUS wypłaca „500+” w formie bezgotówkowej, czyli przelewem na podany we wniosku numer rachunku bankowego. Dotychczas z ZUS do rodziców i opiekunów trafiło w sumie 10 mld zł. Ze świadczenia wychowawczego „500+” mogą skorzystać również obywatele Ukrainy, którzy uciekli przed wojną i deklarują zamiar pozostania w Polsce. Niezbędne do tego jest uzyskanie numeru PESEL UKR. Elektronizacja ZUS pozwoliła także na to, aby ta instytucja wypłacała coroczną wyprawkę szkolną 300 zł z rządowego programu „Dobry Start”. Zgodnie z szacunkami z programu w 2022 r. skorzysta ok. 4,5 mln dzieci. Świadczenie przysługuje rodzicom dzieci do dwudziestego roku życia i do 24. roku – w przypadku dzieci z niepełnosprawnościami. Od początku lipca 2022 r. wypłacono ponad 3 mln wyprawek na kwotę 906 mln zł.
Wnioski o „300+” na rok szkolny 2022/2023 można składać do 30 listopada 2022 r. Podobnie jak w zeszłym roku wyłącznie elektronicznie. Świadczenie zostanie wypłacone na rachunek bankowy wskazany we wniosku w ciągu pięciu dni roboczych od przekazania informacji o przyznaniu świadczenia.
ZUS jest również odpowiedzialny za obsługę Polskiego Bonu Turystycznego. Bon turystyczny to uprawnienie do świadczenia w wysokości 500 zł na jedno dziecko, a w przypadku dziecka z niepełnosprawnością dodatkowego 500 zł. Można nimi płacić za usługi hotelarskie lub imprezy turystyczne w Polsce. Rodzice i opiekunowie aktywowali dotąd 3,8 mln bonów, a kwota zrealizowanych płatności sięga 2,5 mld zł.
W całym kraju płatność bonami przyjmuje ok. 28 tys. podmiotów. Rodzice mogą zapłacić bonem np. za pobyt w hotelu, pensjonacie czy w gospodarstwie agroturystycznym. Bonem można opłacić zorganizowany wypoczynek, np. wyjazd dziecka na kolonię, obóz czy zieloną szkołę, a także jednodniową wycieczkę bez noclegu, o ile obejmuje ona dwie usługi, przykładowo transport i zwiedzanie.
Bez elektronizacji nie byłaby możliwa obsługa przez ZUS rodzinnego kapitału opiekuńczego. To kolejny ogromny program dla rodzin, który powierzono Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych z uwagi na nowoczesną architekturę systemu, wysoką automatyzację obsługi i ograniczenie kosztów administracyjnych. Kapitał to nowe świadczenie dla rodziców dzieci w wieku od ukończenia dwunastego do 35. miesiąca życia – w sumie 12 tys. zł na drugie i każde kolejne dziecko. Uprawnienie nie zależy od dochodów rodziny. Zakład wypłaca świadczenie w miesięcznych ratach – po 500 zł przez dwa lata albo po 1 tys. zł przez rok. Jak dotąd wypłacono ok. 2,5 mld zł z tytułu rodzinnego kapitału opiekuńczego.
Wniosek o rodzinny kapitał opiekuńczy, podobnie jak w przypadku programu „Rodzina 500+”, można złożyć wyłącznie elektronicznie – przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS, portal Empatia oraz bankowość elektroniczną.
ZUS obsługuje także tzw. dofinansowanie żłobkowe. Jest to świadczenie w wysokości maksymalnie 400 zł miesięcznie, ale stanowiące nie więcej niż wysokość faktycznej opłaty ponoszonej przez rodziców za dany miesiąc pobytu dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna. Prawo do dofinansowania nie zależy od dochodów rodziny. ZUS przekazuje dofinansowanie do dwudziestego dnia każdego miesiąca za poprzedni miesiąc, na rachunek bankowy podmiotu świadczącego usługę opiekuńczą.
Dofinansowanie przysługuje na dziecko, na które rodzic nie otrzymuje za ten sam okres rodzinnego kapitału opiekuńczego. Mogą z niego skorzystać np. rodzice: pierwszego i jedynego dziecka w rodzinie albo kolejnego dziecka w rodzinie w wieku przed ukończeniem dwunastego miesiąca lub po ukończeniu 35. miesiąca, na które ZUS przyznał kapitał, i rodzice pobrali go w łącznej przysługującej wysokości.
Od maja 2022 r. ZUS przelał ok. 200 mln zł w ramach dofinansowania pobytu dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.
Zakład jest nowoczesną instytucją realizującą politykę publiczną państwa w zakresie bezpieczeństwa socjalnego. Zakres tych działań dotyczy praktycznie wszystkich obywateli we wszystkich etapach ich życia.
Prof. Gertruda Uścińska, prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
Tekst został opublikowany w elektronicznym wydaniu „Polskiego Kompasu 2022” dostępnym bezpłatnie do pobrania na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne
»» Pobierz teraz bezpłatnie PDF „Polskiego Kompasu 2022”:
