TYLKO U NAS
ZUS na trudne czasy
Zakład Ubezpieczeń Społecznych stanął na wysokości zadania w okresie wielkich i ważnych wydarzeń ostatnich lat. Zrealizowaliśmy Tarcze Antykryzysowe związane z epidemią COVID-19, napływem uchodźców z Ukrainy, kryzysem energetycznym i inflacyjnym czy sytuacją ekologiczną na Odrze. Jako instytucja odpowiedzialna za bezpieczeństwo socjalne milionów obywateli zapewniamy konsekwentny wzrost wypłat świadczeń długoterminowych, takich jak emerytury i renty, a także dbamy o waloryzację składek zapisanych na kontach emerytalnych milionów Polaków w ZUS. Podejmujemy się nowych zadań, takich jak obsługa nowoczesnych świadczeń na rzecz rodzin. Udostępniamy klientom nowe formy kontaktu elektronicznego z naszą instytucją, w szczególności kolejne elektroniczne formularze wniosków na Platformie Usług Elektronicznych, e-wizytę czy aplikację mobilną dla rodziców – pisze prof. Gertruda Uścińska prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na łamach rocznika „Polski Kompas 2023”.
Sprawność i skuteczność w czasach kryzysu
W czasach polikryzysu reakcja państwa i powołanych przez nie instytucji musi być natychmiastowa.
Skuteczne zarządzanie w takich okresach wymaga stałego monitorowania rozwoju sytuacji, adaptacji do zmieniających się warunków, wysokiej dyspozycyjności i decyzyjności kierownictwa. Niezbędna jest ścisła współpraca i koordynacja działań między wieloma instytucjami publicznymi. W dzisiejszych czasach zadania kryzysowe w coraz większym stopniu opierają się na systemach informatycznych i koncentracji zarządzania. Posiadany potencjał trzeba było maksymalnie wykorzystać, bo tego wymagała od nas sytuacja.
W Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych dobrze wykorzystaliśmy okres pandemii, czyli pierwszego poważnego, światowego kryzysu z ostatnich kilku lat, którego skutki odczuwamy do dziś. Przyspieszyliśmy rozwój elektronicznych usług dla obywateli, depapieryzacji wnioskowania i kontaktu, automatyzacji obsługi spraw oraz przejścia na bezgotówkowe formy wypłaty świadczeń. Obsłużyliśmy ponad osiem milionów wniosków od obywateli i przedsiębiorców, udzielając wsparcia na kwotę przekraczającą 40 mld zł, przyczyniając się do ochrony setek tysięcy firm i kilku milionów miejsc pracy. Dla sprawnego udzielania pomocy od czerwca 2020 r. przyjmowaliśmy wyłącznie wnioski elektronicznie. Pozwoliło to wypłacać pierwsze świadczenia postojowe już 14 dni po publikacji ustawy, a pierwsze dodatki solidarnościowe pięć dni po ogłoszeniu ustawy. System informatyczny do Polskiego Bonu Turystycznego został przygotowany w trzy tygodnie.
Po wybuchu wojny w Ukrainie obywatele tego państwa wjeżdżali do Polski ponad 13 milionów razy. Numer PESEL UKR uzyskało łącznie 1,6 mln osób. Z racji zarządzania częścią specustawy o pomocy obywatelom Ukrainy ZUS uruchomił wsparcie dla wysiedleńców: dyżury poza placówkami ZUS, tłumaczy języka ukraińskiego w placówkach ZUS, infolinię (162 tys. połączeń, 42 tys. maili), e-wizyty (3,6 tys.) oraz portal internetowy w języku ukraińskim. Przede wszystkim jednak w bardzo krótkim czasie przygotował kreatory wniosków o świadczenia dla rodzin w języku ukraińskim. Obywatele Ukrainy złożyli łącznie 1,3 mln wniosków na wszystkie rodzaje świadczeń, a kwota wypłat sięga 2,6 mld zł.
Gotowość do podejmowania nowych wyzwań
Tak sprawne udzielenie wsparcia dla uchodźców było możliwe dzięki temu, że od 2021 r. Zakład przejmował obsługę nowoczesnych świadczeń dla rodzin, najpierw „Dobry Start 300+”, a następnie od 1 stycznia 2022 r. świadczenie wychowawcze „Rodzina 500+” oraz zupełnie nowe świadczenia: rodzinny kapitał opiekuńczy i dofinansowanie żłobkowe. Łączna kwota wypłat z tych programów to już 53 mld zł. Klienci składają w ich ramach ok. 15 mln wniosków rocznie. Dzięki nowoczesnemu systemowi informatycznemu, prostym kryteriom uprawnień, pełnej elektronizacji procesu wnioskowania, wysokiej automatyzacji obsługi spraw (ponad 90 proc.), realizacja zadania wymaga utrzymania zaledwie około 100-osobowego centrum. Przeniesienie obsługi świadczenia „Dobry Start 300+” do ZUS oznaczało spadek kosztu obsługi jednego wniosku z 10 zł do 30 gr (łącznie 0,5 mld zł oszczędności dla budżetu państwa w ciągu 11 lat). Z kolei koszt obsługi jednego wniosku o świadczenie „Rodzina 500+” spadł z 5 zł do 50 gr (oszczędność 3,1 mld zł w 11 lat). Już teraz, według naszych wyliczeń, oszczędności z tytułu przeniesienia programów dla rodzin do ZUS to ponad 333 mln zł i z każdym miesiącem będą rosły. Potwierdziły się także nasze argumenty, że rodzice nie są wykluczeni cyfrowo, umieją korzystać z nowych technologii: wygodniej jest im odwiedzić elektroniczny ZUS czynny 24/7 i tą drogą złożyć wniosek on-line na komputerze, smartfonie, tablecie, np. w aplikacji mobilnej mZUS.
ZUS od kilku lat podejmuje się nowych zadań z obszaru całego systemu zabezpieczenia społecznego. Jest to podyktowane obiektywną, pozytywną oceną rosnącego potencjału naszej instytucji przez ustawodawcę i rząd. Wypłacamy świadczenia uzupełniające osobom, które wychowały co najmniej czworo dzieci, osobom niezdolnym do samodzielnej egzystencji, świadczenia wyrównawcze dla opozycjonistów oraz opiekunów. Prowadzimy rejestr umów o dzieło, obsługiwaliśmy system informatyczny dla Polskiego Bonu Turystycznego. Jesteśmy ważnym ośrodkiem analitycznym dla rządu i państwa. Przygotowujemy analizy i prognozy. Pomagamy tworzyć lepsze akty prawne oraz je opiniujemy.
Kluczowa rola w zakresie bezpieczeństwa socjalnego obywateli
Ostatnie lata potwierdziły, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych stał się ważnym filarem państwa. Corocznie pobieramy składki o wartości zbliżonej do dwóch trzecich przychodów budżetu państwa. W 2022 r. było to 376,0 mld zł, w tym 242 mld zł na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, z którego wypłacane są emerytury, renty i zasiłki. Stopień pokrycia wydatków na świadczenia ze składek na ubezpieczenia społeczne, czyli istotny parametr, który pozwala na obiektywną ocenę utrzymania zdolności tego funduszu do wypłaty świadczeń, pozostaje na rekordowym poziomie: 81,7 proc. w 2021, 85,0 proc. w 2022 r. oraz 86,4 proc. w I kwartale 2023 r. Jest tak pomimo pandemii i inflacji.
Wypłaty świadczeń z ZUS gwarantują bezpieczeństwo socjalne milionów obywateli. Świadczenia długoterminowe trafiają co miesiąc do ponad 8,5 mln osób. Wypłacamy też 5 mln zasiłków rocznie. Konsekwentnie promujemy wypłatę świadczeń w formie bezgotówkowej. Obecnie aż 78 proc. świadczeń jest wypłacanych w ten sposób. Wydatki na emerytury i renty z FUS w 2022 r. wyniosły ok. 270 mld zł, a pozostałych świadczeń z tego funduszu, w tym zasiłków chorobowych, macierzyńskich, opiekuńczych – ponad 30 mld zł. Utrzymanie godnego poziomu wypłat wynika zarówno z waloryzacji emerytur i rent (7,0 proc. w 2022 oraz 14,8 proc. w 2023 r.), jak i waloryzacji składek, od których zależą przyszłe emerytury (9,33 proc. w 2022, 14,4 proc. w 2023 r.). Dzięki tej drugiej waloryzacji stan kont i subkont ubezpieczonych zwiększył się w czerwcu 2023 r. o 450 mld zł. Przykładowo osobie, która zgromadziła na koncie w ZUS 450 tys. zł, dopisaliśmy prawie 65 tys. zł. Wskaźniki waloryzacji składek w ostatnich latach były wysokie i pozwalały na pomnożenie kapitału emerytalnego w ZUS na poziomie nienotowanym na żadnej lokacie.
Elektroniczne usługi dla wszystkich
Obywatele oczekują nowoczesnej e-administracji, wygodnych form załatwiania spraw, e-urzędu czynnego 24 godziny na dobę, przez siedem dni w tygodniu, dostępnego nie tylko na komputerze, ale i na tablecie czy smartfonie w postaci aplikacji mobilnej. Oczekują szybkiego rozpatrywania spraw oraz tego, że nie będą musieli ciągle podawać różnym urzędom tych samych danych i dokumentów.
Wprowadzając nowoczesne rozwiązania, ZUS nie zapomina o emerytach i rencistach. Od 2023 r. dostępna jest legitymacja emeryta-rencisty w postaci elektronicznej, mobilnej. Świadczeniobiorcy mogą się posługiwać mLegitymacją, dodając ją w bezpłatnej, rządowej aplikacji mObywatel. To bardzo wygodny sposób, by każdy emeryt lub rencista miał dokument zawsze przy sobie. Z tej możliwości skorzystało już kilkaset tysięcy osób. Elektroniczny dokument działa tak jak tradycyjny. Wystarczy okazać mLegitymację na ekranie swojego urządzenia mobilnego, co potwierdzi, że jest się uprawnionym do przysługujących ulg i zniżek. Klienci mogą korzystać z obu form legitymacji, zarówno tradycyjnej, plastikowej, jak i elektronicznej. Dotychczasowa legitymacja w formie plastikowej karty pozostanie aktualna zgodnie z terminem jej ważności.
Ambitne plany na przyszłość
Jednym z naszych najważniejszych planów jest dalsze odciążenie przedsiębiorców dzięki wprowadzeniu Jednolitego Pliku Ubezpieczeniowego jako podstawowego narzędzia rozliczeń płatników składek z ZUS. Chcemy wziąć na siebie ciężar i odpowiedzialność za ustalanie i rozliczanie składek przez przedsiębiorców i inne podmioty. Rozliczenia ulegną automatyzacji, ich skutek będzie pewniejszy, a tym samym zmaleje ryzyko ponoszone w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Będzie to najważniejsza po e-składce z 2018 r. reforma rozliczeń z płatnikami składek. Po jej wprowadzeniu przedsiębiorcy będą mieli pewność swoich rozliczeń z ZUS. Chcemy też pogłębić automatyzację obsługi i wypłaty świadczeń. Udostępnimy aplikacje mobilne dla lekarzy i przedsiębiorców oraz płatności mobilne składek, a także nowy portal ZUS na miarę wieku XXI, zintegrowany z platformą gov.pl. Kontakt z ZUS będzie wygodny, intuicyjny, innowacyjny i estetyczny. Pozwoli naszym klientom na łatwy dostęp do swoich danych i rozliczeń z ZUS oraz szybkie sprawdzenie, na jakim etapie jest nasza sprawa w tym urzędzie.
Prof. Gertruda Uścińska prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
Tekst został opublikowany w elektronicznym wydaniu „Polskiego Kompasu 2023” dostępnym bezpłatnie do pobrania na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne
»» Pobierz teraz bezpłatnie PDF „Polskiego Kompasu 2023”:
APPLE APP STORE - KLIKNIJ TUTAJ
Polecamy i zachęcamy do lektury tego wyjątkowego rocznika
