TYLKO U NAS
Stabilne finansowanie transformacji energetycznej i ekorozwoju Polski
„Transformacja energetyczna” – pod tym coraz częściej przywoływanym, ale ciągle jeszcze nieco enigmatycznie brzmiącym terminem kryje się obecnie istota głównych działań Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) – największej w kraju instytucji publicznej finansującej ekorozwój Polski. Uznając transformację energetyczną za priorytet, NFOŚiGW w samym tylko 2022 r. na inwestycje w tym obszarze – w formie dotacji, pożyczek i wejść kapitałowych – przeznaczył ponad 10 mld zł. Ta tendencja w kolejnych latach będzie jeszcze wzmacniana – w celu zapewnienia Polsce bezpieczeństwa energetycznego, stabilności rozwoju gospodarczego oraz stałej poprawy jakości życia Polaków – stwierdza Przemysław Ligenza, prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na łamach rocznika „Polski Kompas 2023”.
Zgodnie ze „Strategią działania Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na lata 2021–2024” nasza instytucja w zakresie kierunków finansowania kluczowych projektów proekologicznych stale i wydatnie przyczynia się do realizacji głównych celów środowiskowych państwa.
Cele te są zdefiniowane w najważniejszych dokumentach strategicznych i programowych polskiego rządu, m.in. „Polityce Ekologicznej Państwa 2030”, „Krajowym Planie na Rzecz Energii i Klimatu na lata 2021–2030”, a obecnie e zwłaszcza – w warunkach skomplikowanej sytuacji geopolitycznej i przy zawirowaniach na rynku nośników energii – w „Polityce Energetycznej Polski do 2040 roku”. Do podstawowych celów środowiskowych NFOŚiGW należy transformacja w kierunku niskoemisyjnej gospodarki, a także poprawa jakości powietrza, adaptacja do zmian klimatu i przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym (GOZ).
NFOŚiGW jako główne ogniwo polskiego systemu wspierania ochrony klimatu i środowiska
W strategicznych działaniach NFOŚiGW, szczególnie po rosyjskiej agresji na Ukrainę i związanym z nią globalnym kryzysie na rynku energii, na pierwszy plan wybija się konieczność finansowego wspierania w Polsce transformacji energetycznej – rozumianej jako przebudowa gospodarki i sieci energetycznych oraz ciepłowniczych na bardziej zrównoważone, a więc mniej zależne od paliw kopalnych i zarazem bardziej efektywne energetycznie. Odchodzenie od konwencjonalnych, wysokoemisyjnych nośników energii, które wpływają na degradację środowiska naturalnego, i zarazem systematyczne zwiększanie udziału odnawialnych źródeł energii (OZE) w polskim miksie energetycznym – to najważniejsze dzisiaj wyzwanie, na które NFOŚiGW odpowiada, wdrażając wiele programów priorytetowych i konsekwentnie zwiększając pulę środków finansowych przeznaczonych na zmianę sposobu funkcjonowania polskiego systemu energetycznego i ciepłowniczego.
Jedno bowiem nie ulega wątpliwości – transformacja energetyczna, chociaż będąca procesem niełatwym, złożonym, wieloaspektowym – jest nieunikniona, co NFOŚiGW uwzględnia w swoich programach i bieżących działaniach. Dekarbonizacja polskiej gospodarki, upowszechnianie OZE oraz racjonalne, zrównoważone dążenie do osiągnięcia neutralności klimatycznej, przede wszystkim w dobie światowego kryzysu na rynku surowców energetycznych, to wielkie wyzwanie cywilizacyjne stojące przed naszym państwem, stanowiące dzisiaj wręcz zasadniczy element polskiej racji stanu. Cel „Polityki Energetycznej Polski do 2040 roku” jest jasno wytyczony: zapewnienie krajowi bezpieczeństwa energetycznego przy zagwarantowaniu konkurencyjności gospodarki, efektywności energetycznej i ograniczeniu negatywnego oddziaływania sektora energii na środowisko – zarazem przy optymalnym wykorzystaniu własnych zasobów energetycznych Polski.
Zgodnie z tymi wytycznymi NFOŚiGW wspiera finansowo polską transformację energetyczną, koncentrując się na kompleksowej przebudowie energetyki węglowej, dalszym rozwoju i upowszechnianiu OZE oraz konsolidacji zróżnicowanych źródeł wytwarzania energii. W Narodowym Funduszu rozumiemy, że transformacja w kierunku energetyki przyszłości musi przebiegać od wytwarzania scentralizowanego w stronę technologii rozproszonych – przy stałym dążeniu do ograniczania emisji gazów cieplarnianych, szkodliwych substancji i pyłów wraz z jednoczesnym rozwijaniem energetyki prosumenckiej, w której coraz więcej odbiorców energii będzie zarazem jej wytwórcami przyłączonymi do sieci. Zasadniczym celem w tym skomplikowanym i obliczonym na wiele lat procesie – z wydatnym udziałem NFOŚiGW – jest zapewnienie Polsce bezpieczeństwa energetycznego i zagwarantowanie odbiorcom stabilnych dostaw energii elektrycznej i cieplnej. Innymi słowy, docelowo Polska ma być państwem suwerennym i samowystarczalnym energetycznie, które będzie w pełni zaspokajać energetyczne potrzeby ludności i gospodarki.
W tak zarysowanym procesie transformacji energetycznej NFOŚiGW – jako państwowa osoba prawna, od 34 lat główne ogniwo polskiego systemu wspierania ochrony klimatu i środowiska, największe w państwie źródło finansowania strategicznych, najważniejszych i najbardziej innowacyjnych projektów proekologicznych – odgrywa jedną z najważniejszych ról. Rok 2022 wyraźnie potwierdził, że finansowanie zadań związanych z transformacją energetyczną to priorytet NFOŚiGW, bowiem na finansowanie inwestycji w tym obszarze zostało wypłaconych ponad 10 mld zł.
W ciągu najbliższych 10 lat na rzecz szeroko rozumianej transformacji energetycznej NFOŚiGW planuje przeznaczenie kwoty rzędu nawet 180 mld zł, pochodzących z różnych źródeł i funduszy. Warto przy tym podkreślić, że największy w historii budżet nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2021–2027 ma być w co najmniej 37 proc. przeznaczony właśnie na inwestycje w transformację energetyczną z naciskiem na działania w obszarze efektywności energetycznej i OZE. Trzeba przy tym zaznaczyć, że finansowe wspieranie przez NFOŚiGW tak rozumianego ekorozwoju Polski niezmiennie połączone jest z łagodzeniem społecznych i ekonomicznych skutków transformacji energetycznej i stałym poprawianiem komfortu życia obywateli RP. Beneficjentami korzystającymi ze wsparcia NFOŚiGW są jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, przedsiębiorcy, administracja państwowa, uczelnie, organizacje pozarządowe oraz osoby prywatne.
Ogromne „transformacyjne” pieniądze są przeznaczane na takie przedsięwzięcia, jak: modernizacja istniejących oraz budowa nowych źródeł ciepła, unowocześnienie systemów energetycznych, rozwój efektywnych systemów ciepłowniczych, „uciepłownienie” elektrowni, zwiększenie wykorzystania OZE, w tym biogazu, energii pochodzącej z wiatru, energii słonecznej i geotermii oraz rozwój źródeł kogeneracyjnych, zwiększenie wykorzystania odpadów na cele energetyczne zgodnie z hierarchią sposobów postępowania z odpadami, popularyzacja magazynów energii i inteligentnych sieci energetycznych. W zakresie wspierania inwestycji przez NFOŚiGW mieści się również rozwój transportu nisko- i zeroemisyjnego, promowanie nowoczesnych i energooszczędnych technologii, a także edukacja ekologiczna, szczególnie w zakresie oszczędności energii, oraz kształtowanie w polskim społeczeństwie postaw prośrodowiskowych i prooszczędnościowych.
Wsparcie wdrażania gospodarki niskoemisyjnej
NFOŚiGW wdraża zarówno programy adresowane do sektora energetyki zawodowej, ukierunkowane na transformację ciepłownictwa i promocję kogeneracji (np. „Energia Plus”, „Kogeneracja dla Energetyki i Przemysłu”, „Ciepłownictwo Powiatowe”), jak i równolegle wspiera rozwój energetyki prosumenckiej i OZE (np. „Czyste Powietrze”, „Mój Prąd”, „Moje Ciepło”), w tym wspomagających autonomię energetyczną gospodarstw wiejskich (np. „Agoroenergia” i „Energia dla wsi”), oraz budownictwo energooszczędne. Są to programy ukierunkowane głównie na poprawę jakości powietrza przez ograniczenie lub uniknięcie emisji CO2 oraz zwiększenie produkcji energii z odnawialnych źródeł, przy czym dofinansowując projekty związane z transformacją energetyczną, NFOŚiGW niezmiennie pozostaje partnerem dla wszystkich wytwórców energii: dużych i systemowych, ale także drobnych, indywidualnych.
Jak działania NFOŚiGW w tym zakresie wyglądają z perspektywy przeciętnego mieszkańca Polski? Przykładowo: wymierne i dostrzegalne gołym okiem przedsięwzięcia dotyczące efektywności energetycznej to m.in. głęboka termomodernizacja szkół, szpitali oraz budynków komunalnych, kompleksowa termomodernizacja w formule EPC, budowa energooszczędnych budynków użyteczności publicznej, instalacja energooszczędnego oświetlenia zewnętrznego. Miarą rozwoju OZE jest szybko rozwijająca się fotowoltaika, lawinowo wręcz rosnąca liczba domowych instalacji PV, również wzrost liczby inwestycji geotermalnych i biogazowych. W zakresie ekologicznego transportu zbiorowego to z kolei rozwój elektromobilności, czyli dofinansowywanie zakupu przez samorządy ekologicznych autobusów napędzanych energią elektryczną, wodorem lub gazem, oraz budowy infrastruktury ich ładowania/tankowania. Z kolei w obszarze gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ) wsparcie z NFOŚiGW dotyczy budowy instalacji unieszkodliwiania odpadów przez ich termiczne przekształcanie i uzyskiwanie tą drogą alternatywnego źródła energii.
Podsumowując: nadrzędnym celem NFOŚiGW w zakresie transformacji energetycznej jest i pozostanie w kolejnych latach wspieranie wdrażania gospodarki niskoemisyjnej, polegającej na ograniczeniu wykorzystania surowców kopalnych, zwiększeniu wykorzystania odnawialnych źródeł pozyskiwania energii i ciepła, poprawie efektywności energetycznej oraz maksymalizacji wykorzystania paliw alternatywnych. Wszystko to ma pozytywne przełożenie na ograniczenie emisji do atmosfery gazów cieplarnianych i szkodliwych substancji, zatem wpływa na polepszanie jakości powietrza i – w konsekwencji – na poprawę zdrowia i jakości życia Polaków.
Przemysław Ligenza, prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Tekst został opublikowany w elektronicznym wydaniu „Polskiego Kompasu 2023” dostępnym bezpłatnie do pobrania na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne
»» Pobierz teraz bezpłatnie PDF „Polskiego Kompasu 2023”:
APPLE APP STORE - KLIKNIJ TUTAJ
Polecamy i zachęcamy do lektury tego wyjątkowego rocznika
