Kredyty frankowe są głównym ryzykiem dla sektora bankowego

Głównym ryzykiem dla stabilności krajowego sektora bankowego pozostaje ryzyko prawne związane z portfelem mieszkaniowych kredytów walutowych, ocenia Narodowy Bank Polski (NBP) w „Raporcie o stabilności systemu finansowego”. Analitycy banku centralnego oceniają jednak, że koszty tego ryzyka nie powinny stwarzać zagrożenia systemowego.

„Głównym wyzwaniem dla krajowego sektora bankowego pozostaje ryzyko prawne związane z ekspozycjami banków na walutowe kredyty mieszkaniowe. Banki od trzech lat aktywnie zarządzają tym ryzykiem, oferując klientom ugody i jednocześnie tworząc rezerwy. Koszty dotychczasowych działań są wysokie i pozostaną takie w przyszłości, ale ponoszone stopniowo nie powinny zagrażać stabilnemu funkcjonowaniu banków” - czytamy w raporcie.

NBP wskazuje, że jednym z ważniejszych czynników wpływających na sytuację finansową banków będą koszty z tytułu ryzyka prawnego walutowych kredytów mieszkaniowych.

„Skala dodatkowych rezerw potrzebnych na pokrycie ryzyka w bilansie banków może wahać się od 25 mld zł do 40 mld zł przy założeniu, odpowiednio, objęcia wszystkich aktywnych umów kredytowych ugodami lub rozstrzygania sporów w drodze wyłącznie wyroków sądowych. Dodatkowo, pokrycia mogą wymagać koszty z tytułu potencjalnych pozwów składanych przez kredytobiorców, którzy już spłacili kredyt, jak również ewentualnych innych roszczeń klientów. Ze względu na te czynniki, jak i niepewność co do ukształtowania się faktycznych proporcji ugód i sporów sądowych trudno jest jednoznacznie określić ostateczną skalę potrzeb finansowych banków na przyszłość” - czytamy.

Czytaj także: TSUE wydał wyrok – „frankowicze” zyskają

W raporcie wskazano, że na koniec czerwca 2023 r. zakumulowane rezerwy stanowiły średnio 63 proc. bieżącej wartości portfeli kredytów w CHF. W wyniku uprawomocnienia się pierwszych wyroków sądowych oraz w następstwie zawartych ugód z kredytobiorcami banki wykorzystały już część utworzonych wcześniej rezerw stanowiącą równowartość ok. 20 proc. ich wykazywanego obecnie poziomu (szacunkowo 10 mld zł). Rzeczywisty koszt banków poniesiony na ograniczanie ryzyka prawnego jest zatem wyższy niż sugeruje obecna kwota rezerw.

Dynamika napływu nowych powództw klientów przeciwko bankom nadal jest wysoka. Większość z wniesionych do końca I połowy 2023 r. powództw (ponad 137 tysięcy) dotyczy kredytów w trakcie spłaty. Tempo napływu nowych pozwów w ciągu ostatnich dwóch kwartałów zwiększyło się. W najbliższym czasie można spodziewać się kontynuacji tego trendu.

Proces zawierania ugód z kredytobiorcami jest kontynuowany. Banki zawarły ponad 73,5 tys. ugód dotyczących kredytów o wartości około 12,5 mld zł. Liczba zawartych ugód jest równoważna około 56 proc. liczby kredytów objętych sporem sądowym, podano także.

Autorzy raportu wskazują, że jakość walutowych kredytów mieszkaniowych pogorszyła się znacznie w ostatnich kilku latach, zaznaczają jednak, że było to przede wszystkim efektem ryzyka prawnego, a nie czynników ekonomicznych.

Po zakończeniu obowiązywania wakacji kredytowych można spodziewać się pogorszenia wskaźników ryzyka kredytowego w segmencie kredytów mieszkaniowych, jednak nadal w stosunku do pozostałych rodzajów kredytów powinny one pozostać na niskim poziomie. W trakcie obowiązywania wakacji kredytowych ujawnienie strat i opóźnień w związku ze wzrostem rat kredytów zostało w części niejako „zamrożone”, co po ich zakończeniu może skutkować pogorszeniem, bardzo dobrych obecnie, wskaźników ryzyka tego portfela. Problemy ze spłatą tego zadłużenia nie powinny mieć jednak charakteru systemowego.

„Krajowy sektor bankowy pozostaje odporny a ryzyko racjonowania kredytu (credit crunch), sygnalizowane w poprzedniej edycji Raportu, spada ze względu na poprawę sytuacji kapitałowej banków. W pierwszym półroczu 2023 r. nastąpił istotny wzrost nadwyżek kapitałowych banków, do czego przyczyniły się zarówno bieżące zyski, jak i emisje instrumentów kwalifikowalnych do MREL. W rezultacie nie należy się już spodziewać istotnego spadku nadwyżek kapitałowych w sektorze bankowym wraz z wejściem w życie pełnego wymogu MREL z końcem 2023 r. Istotnie ogranicza to ryzyko racjonowania kredytu” - czytamy w raporcie.

Wyjaśniono, że niepewność dotycząca uwarunkowań prawnych i regulacyjnych może wpływać na skłonność banków do finansowania gospodarki oraz ocenę atrakcyjności krajowego rynku przez inwestorów. Jednocześnie ważną kwestią pozostaje konsekwentne przeprowadzenie reformy wskaźników referencyjnych stopy procentowej.

Wśród wskazanych w raporcie rekomendacji znalazło się m.in. ograniczenie ryzyka prawno-regulacyjnego.

„Powinno dążyć się do ograniczania niepewności środowiska prawno-regulacyjnego, w jakim funkcjonują banki. Wskazane jest podjęcie działań w celu wyeliminowania wątpliwości prawnych związanych ze sposobem uregulowania rekompensat za wcześniejszą spłatę kredytów hipotecznych o stałym oprocentowaniu” – zauważono.

Czytaj także: Obniżka stóp procentowych dopiero po marcowej projekcji

Czytaj także: GUS podał udział OZE w zużyciu energii elektrycznej

ISBnews/PAP