Niedowaga, czyli problem równie groźny co nadwaga

W ostatnich latach znaczna uwagę zaczyna poświęcać się na narastającym problemie nadwagi oraz otyłości w populacji zarówno dziecięcej, jak i osób dorosłych. Zjawiskiem zdecydowanie rzadziej poddawanym analizom, choć równie istotnym, pozostaje problem niedowagi. Jest ona stanem patologicznym, związanym z pogorszonym stanem zdrowia oraz zwiększonym ryzykiem wystąpienia licznych powikłań somatycznych, jak i rozwojowych.

Obciążenie systemu

Analizy populacyjne wskazują, iż zarówno nadmierna, jak i zbyt niska masa ciała dziecka generują porównywalne obciążenie dla systemu ochrony zdrowia. Dzieci z niedowagą częściej wymagają interwencji medycznych oraz długotrwałego wsparcia specjalistycznego, co ma bezpośrednie konsekwencje na wyższe koszty leczenia. Obserwowany wzrost wydatków związanych z rozpoznaniem nieprawidłowej masy ciała potwierdza, że w wielu przypadkach dopiero wystąpienie problemu skutkuje wdrożeniem odpowiednich działań korygujących.

Powikłania wieku adolescencji

Niedowaga w wieku rozwojowym stanowi istotny czynnik ryzyka zaburzeń wzrastania, zmniejszonej siły mięśniowej oraz ograniczonej sprawności fizycznej. U dzieci z niedoborem masy ciała częściej obserwuje się deficyty kognitywne, opóźnienia w rozwoju psychoruchowym oraz nieprawidłowości w zakresie dojrzewania układu nerwowego. W dalszej perspektywie może dochodzić do zwiększonej predyspozycji do chorób układu sercowo-naczyniowego oraz zaburzeń metabolicznych w wieku dorosłym.

Nie tylko zmniejszone spożycie pokarmów

Przyczyny niedowagi u dzieci mają charakter wieloczynnikowy. W wielu przypadkach stan ten wynika z niedożywienia ilościowego lub jakościowego. Często jednak u jego podłoża obserwuje się wpływ chorób przewlekłych wieku dziecięcego, zaburzeń wchłaniania lub zwiększonego zapotrzebowania energetycznego. Na ryzyko wystąpienia niedowagi wpływają równie silnie czynniki środowiskowe czy rodzinne, takie jak niska masa urodzeniowa, nieprawidłowe żywienie we wczesnym dzieciństwie, młody lub zaawansowany wiek matki w chwili porodu oraz niski wskaźnik BMI rodziców.

Zjawisko niedowagi występuje niezależnie od statusu socjoekonomicznego czy miejsca zamieszkania. Dane uzyskane w badaniach populacyjnych prowadzonych wśród dzieci w wieku szkolnym w Gdańsku wskazują, iż odsetek osób z niedowagą, choć relatywnie niewielki, utrzymuje się na zbliżonym poziomie od lat 90. XX wieku. Częstość występowania owego zaburzenia, zgodnie z kryteriami WHO, wynosiła około 2 proc., a problem ten nieznacznie częściej dotyczył chłopców niż dziewcząt.

Istota edukacji

Niedowaga w wieku dziecięcym powinna być traktowana jako niekorzystny prognostyk zdrowotny, wymagający kompleksowej diagnostyki i monitorowania.

Wczesne wykrycie zaburzeń wzrastania umożliwia podjęcie skutecznych działań interwencyjnych, obejmujących przede wszystkim ocenę stanu odżywienia, identyfikację przyczyn niedowagi oraz wdrożenie odpowiednio zbilansowanej diety. Jednocześnie podkreśla to nieustanną konieczność zwiększania nakładów na coraz częściej pojawiających się w placówkach medycznych wykwalifikowanych dietetyków klinicznych.

Kluczowe znaczenie ma również właściwa edukacja rodziców, obejmująca zasady racjonalnego żywienia, unikanie przekąsek o niskiej wartości odżywczej oraz kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych.

W procesie postępowania dietetycznego należy pamiętać, że ograniczanie aktywności fizycznej nie jest korzystne – umiarkowany ruch wspiera mineralizację kości, rozwój mięśni i prawidłowy apetyt. W przypadkach utrzymującej się niedowagi konieczna jest konsultacja lekarska, a w razie potrzeby również opieka dietetyczna i psychologiczna.

Filip Siódmiak

Źródła:

• Lemanowicz-Kustra A, Borkowska A, Brzeziński M, Wyszomirski A, Szlagatys-Sidorkiewicz A. Longitudinal Analysis (1994–2020) of Prevalence and Trends of Underweight in Polish Children. Children. 2021.

• Verbecque, E., Coetzee, D. & Smits-Engelsman, B. Underweight children are agile but lack power. BMC Pediatr 22, 490 (2022).

• Onyimadu O, Hayes A, Fahr P, et al. Child Body Mass Index and Health Care Costs in England. JAMA Netw Open. 2025. • »» Inne porady dotyczące zdrowia i diety czytaj tutaj:

Jedząc, nie spieszmy się. Nie warto

W trakcie odchudzania nie rezygnuj z tłuszczu!

Zasady zdrowej diety – 32 praktyczne zalecenia

»» Odwiedź wgospodarce.pl na GOOGLE NEWS, aby codziennie śledzić aktualne informacje