NIK: Coraz mniej miejsca do przechowywania materiałów archiwalnych
W latach 2016 - 2019 narodowy zasób archiwalny był skutecznie chroniony - ocenia Najwyższa Izba Kontroli. Problemem jest kurczące się miejsce do przechowywania zasobu archiwalnego. W ciągu trzech lat powiększył się on o ponad 5 proc.
Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych prognozuje, że w najbliższym czasie ponad 30 proc. archiwów państwowych straci możliwość gromadzenia materiału.
Ochrona narodowego zasobu archiwalnego jest ważnym zadaniem państwa, mającym na celu zachowanie świadectw przeszłości dla przyszłych pokoleń. Realizowane jest przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych (centralny organ administracji rządowej) oraz podległą mu sieć archiwów państwowych (tj. trzech centralnych i 30 o zasięgu regionalnym).
Dodatkowo w tej dziedzinie działa również sieć archiwów wyodrębnionych. Głosy pochodzące ze środowiska archiwistów wskazują na niezmienne od lat problemy w funkcjonowaniu sieci archiwalnej. Są to brak powierzchni przechowalniczej, niedostosowanie budynków archiwów oraz niskie zarobki pracowników archiwów i przez to braki kadrowe. Ponadto przed archiwami stoją również coraz to nowe wyzwania: w szczególności potrzeba tworzenia wersji elektronicznych materiałów archiwalnych, konserwacja zasobu, realizacja prawa dostępu w sytuacji zmieniających się przepisów, np. dotyczących ochrony danych osobowych.
NIK oceniła, że w latach 2016 - 2019 ( I kwartał) narodowy zasób archiwalny był skutecznie chroniony.
Naczelny Dyrektor Archiwów państwowych systematycznie diagnozował potrzeby i prawidłowo monitorował stan wolnej powierzchni, potrzebnej do dalszego gromadzenia zasobu archiwalnego w sieci archiwów państwowych.
Inicjował także działania w celu optymalizacji powierzchni do składowania zasobu. NIK pozytywnie ocenia opracowanie programu budowy archiwów państwowych. W kwietniu 2019 r. Naczelny Dyrektor przekazał Ministrowi Kultury i Dziedzictwa Narodowego plany wieloletniego programu pn. „Budowa archiwów państwowych 2020-2024. Izba docenia także planowanie zakupów dodatkowych regałów oraz zamiar przemieszczenia dokumentacji niearchiwalnej.
Brak powierzchni do przechowywania to jeden z głównych problemów archiwów. Przewiduje się, że w latach 2020-2023 aż w 10 z 33 archiwów państwowych (ponad 30 proc.) całkowicie zostanie wyeliminowana możliwość gromadzenia zasobów, bo nie ma gdzie wstawić nowych regałów do przechowania.
Taka sytuacja wystąpi zarówno w centralach jak i oddziałach archiwów. W zależności od obiektu, w ciągu najbliższych 10 lat 20 budynków utraci zdolność przechowywania i przejmowania materiałów archiwalnych. Wagę tego problemu potwierdzają również wyniki przeprowadzonego przez NIK badania kwestionariuszowego w niekontrolowanych archiwach państwowych. Jako najistotniejsze bariery i problemy w funkcjonowaniu archiwum państwowego ponad dwie trzecie (blisko 70 proc.) dyrektorów archiwów wskazało niewystarczającą powierzchnię przechowalniczą.
oprac.gr
