Co się marzy Komisji Nadzoru Finansowego?

W toku prac nad regulacjami prawnymi dotyczącymi tzw. uporządkowanej likwidacji banków, Komisja Nadzoru Finansowego zgłosiła postulaty daleko wykraczające poza zakres tej regulacji. Komisja chciałaby bowiem istotnej modyfikacji przepisów kodeksu postępowania administracyjnego dotyczących wszystkich postępowań administracyjnych przed Komisją, a nie tylko postępowań dotyczących tzw. uporządkowanej likwidacji banków.

Komisja chciałaby wyłączenia możliwości udziału organizacji społecznych w postępowaniach przed Komisją na prawach strony. W efekcie doszłoby do istotnego ograniczenia, czy w praktyce wyłączenia kontroli społecznej nad postępowaniami prowadzonym przez Komisję, mimo że często dotyczą one istotnych interesów społecznych – w szczególności klientów instytucji finansowych, w stosunku do których Komisja prowadzi swoje postępowania. Art. 31 Kodeksu postępowania administracyjnego dopuszczający udział organizacji społecznych w postępowaniu administracyjnym przez Komisją Nadzoru Finansowego jest podstawowym w praktyce instrumentem prawnym umożliwiającym Kasie Krajowej realizację jej ustawowego obowiązku reprezentowania interesów spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych przed organami administracji państwowej w stosunku do Komisji Nadzoru Finansowego. Obowiązek ten wynika z art. 44 ust. 2 pkt 1 ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.

Komisja chciałaby też, by dopuścić możliwość rozstrzygania przez Komisję wniosków o ponowne rozpatrzenie sprawy przez ten sam skład Komisji, który wydał decyzję za pierwszym razem, co de facto może czynić prawo do ponownego rozpatrzenia sprawy czysto iluzorycznym. Stanowi to istotne ograniczenie praw podmiotu nadzorowanego przez Komisję w toku postępowań administracyjnych prowadzonych przez Komisję Nadzoru Finansowego.

Komisja chce też uzyskania możliwości nie stosowania przepisów art. 10 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego w postępowaniach prowadzonych w stosunku do banków, podmiotów rynku kapitałowego i spółdzielczych kas oszczędnościowo kredytowych, w przypadku gdy zastosowanie tego przepisu mogłoby uniemożliwić lub znacznie utrudnić realizację celów ustawy regulującej tzw. uporządkowaną likwidację banków. W efekcie podmioty te nie mogłyby czynnie uczestniczyć w postępowaniu i wypowiedzieć się co do zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego. W konsekwencji Komisja Nadzoru Finansowego mogłaby dokonywać dowolnych ustaleń faktycznych, nie informując o nich strony postępowania i nie umożliwiając jej skorygowanie błędnych ustaleń stanu faktycznego dokonanych przez Komisję. A to przecież może prowadzić do znacznego pogorszenia jakości rozstrzygnięć Komisji w stosunku do tych podmiotów. Szczególnie niezrozumiałe jest włączenie do tej listy spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, w sytuacji, gdy regulacje dotyczące tzw. uporządkowanej likwidacji banków, w ogóle nie mają do nich zastosowania, ze względu na odrębną regulację zawartą w ustawie o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.

Komisja chciałaby także, by w postępowaniach dotyczących tzw. uporządkowanej likwidacji banków stroną postępowania był wyłącznie bank, dom maklerski lub spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa podlegający temu procesowi, a nie ich akcjonariusze lub udziałowcy, mimo, że takie postępowanie niewątpliwie będzie dotyczyło także ich sfery praw i obowiązków. Komisja chciałaby mieć prawo w tych postępowaniach późniejszego doręczenia ich uzasadnienia oraz wyłączenia możliwości złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, a także obligatoryjnego rygoru natychmiastowej wykonalności ex lege. W tym ostatnim przypadku wydaje się zresztą, że jest to klasyczne superfluum ustawowe, bo jeśli decyzja wydana przez Komisję ma być ostateczna (w związku z postulowanym przez Komisję wyłączeniem możliwości złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy), to wówczas i bez specjalnej regulacji będzie ona wykonalna. Wszystkie te rozwiązania faktycznie ograniczają jednak prawo strony będącej podmiotem tego postępowania do ochrony jej praw i de facto uprzedmiotowiają tę stronę w toku postępowania.

Oczywiście w toku nadzoru nad instytucjami finansowymi szybkość postępowania jest istotna dla ochrony praw klientów instytucji finansowych, ale nie powinno się to odbywać drogą „na skróty” poprzez pozbawienie tych instytucji podstawowych praw w postępowaniach, czy wyłączeniu możliwości udziału w postępowaniach przez Komisją na prawach strony organizacji społecznych. Komisja w sytuacji, gdy ma działać w interesie klientów instytucji finansowych absolutnie nie powinna obawiać się ani udziału w postępowaniu organizacji społecznych, ani czynnego udziału w postępowaniu stron, których interesów postępowanie dotyczy. Może to tylko ułatwić podjęcie prawidłowej decyzji w oparciu o niewadliwie ustalony stan faktyczny. Żaden organ administracji, w tym także Komisja Nadzoru Finansowego nie może być przekonany o własnej nieomylności. Tymczasem gwarancje procesowe dla stron i organizacji społecznych, które Komisja chciałaby wyeliminować lub ograniczyć w postępowaniach toczonych przed Komisją służą właśnie zagwarantowaniu wyższej jakości rozstrzygnięć organu administracji.