Barbórka w KGHM - kultywowanie górniczych tradycji

4 grudnia, wspomnienie Świętej Barbary w Kościele katolickim i doroczne święto górników to wyjątkowy dzień w kalendarzu wszystkich ludzi i organizacji związanych z pracą pod ziemią. W powszechnym odbiorze osób nie związanych z branżą wydobywczą Barbórka kojarzy się najmocniej z górnikami pozyskującymi węgiel kamienny w kopalniach Górnego Śląska. Jednak górnicy to nie tylko węgiel i Górny Śląsk, ale także inne bogactwa skryte pod ziemią, takie jak miedź. 4 grudnia to wielkie święto także dla wszystkich pracowników największej polskiej firmy miedziowej – KGHM

Tradycje górnicze w KGHM są równie bogate jak historia Zagłębia Miedziowego. Choć główne złoże rud miedzi odkryto tu dopiero w 1957 roku, z biegiem lat wzbogacano zwyczaje, wartości i dziedzictwo kulturowe związane z Barbórką.

Zaczyna się od tego, że 4 grudnia rano ulice miast Zagłębia Miedziowego ożywają dźwiękami orkiestr górniczych, które grają tradycyjne melodie. Orkiestry zatrzymują się przed domami dyrektorów, budzą ich, aż do momentu, gdy ci wyjdą, dziękując orkiestrze i częstując ich „czym chata bogata”. To początek obchodów Barbórki. Tego dnia, ci którzy pracują na dole proszą o opiekę Świętą Barbarę, a ich rodziny i znajomi mają szczególną okazję do wyrażenia szacunku dla trudnej pracy górników.

W tradycji górniczej Zagłębia Miedziowego istnieje ceremonia skoku przez skórę, pochodząca ze Styrii w Austrii. Uczniowie szkół górniczych, zwani „młodymi lisami”, są przyjmowani do stanu górniczego poprzez symboliczny skok przez skórę, nawiązujący do tradycyjnej skórzanej łaty, będącej symbolem przyjęcia do tego stanu. Skórzana łata służyła kiedyś górnikom na dole. Była to bardzo wszechstronna osłona. Taką skórę górnik podkładał sobie pod kolana, gdy musiał pracować w pozycji klęczącej, okrywał się nią, gdy ze stropu lała się woda, siedział też na niej przy posiłku. Z tego powodu skóra stała się symbolem przyjęcia do stanu górniczego.

Kolejną istotną tradycją jest wręczanie szpad i kordzików górniczych za wybitne osiągnięcia i długoletnią pracę w KGHM. Szpady, nawiązujące do historycznej roli górnika, są nadawane podczas specjalnych ceremonii.

Podczas kolejnego zwyczaju, czyli tzw. karczmy piwnej, ważnego punktu obchodów barbórkowych, górnicy biorą udział w biesiadzie, podsumowującej ich pracę. Dawniej odbywały się według stałego rytuału, a dziś to zabawa z konkursami i gadżetami. Podobnie, tzw. combry babskie są to spotakania organizowane tylko dla kobiet. W KGHM od 1985 panuje także zwyczaj organizacji uroczystości pod pomnikiem Jana Wyżykowskiego, odkrywcy polskiej miedzi.

Tradycje górnicze w KGHM kultywowane są ze szczególną starannością. Do dziś istotne znaczenie mają patroni, opiekunowie, szacunek do munduru i górniczej szpady, wspólne biesiady, uroczystości oraz górnicze pozdrowienie „Szczęść Boże”!

Miłym elementem tradycji górniczych w KGHM są za to spotkania dyrekcji kopalń z matkami posiadającymi trzech lub więcej synów górników. Spotkania odbywają się z reguły na terenie kopalń, gdzie panie podejmowane są poczęstunkiem i upominkami.

Drugi element rodzinny to zjazdy najbliższych członków rodzin górników na dół. Oczywiście, aby poznać specyfikę pracy ojca, męża czy brata osoba musi być dorosła i gotowa na poznanie trudu pracy górników miedziowych. Wycieczka pod ziemię zawsze jest wielkim przeżyciem, a z tej możliwości korzystają głównie kobiety. W towarzystwie pracowników KGHM wycieczka „cywili” zjeżdżają górniczą klatką kilkaset metrów w dół i zwiedzają kopalniane rewiry.