Forum w Karpaczu. Oto prognozy gospodarcze dla Polski na 2035 r.!

Niecałe 6 proc. polskich firm z minimum 10 pracownikami wprowadziło sztuczną inteligencję wobec 13,5 proc. w Unii Europejskiej - wynika z raportu SGH i Forum Ekonomicznego. Eksperci ocenili też, że polska służba zdrowia jest jedną z najmniej wydajnych w regionie Europy Środkowo-Wschodniej.

Forum w Karpaczu

Na 8. edycję Raportu SGH i Forum Ekonomicznego 2025 składa się 11 rozdziałów - dotyczą one m.in międzynarodowych relacji gospodarczych, wpływu transformacji energetycznej na wzrost gospodarczy poszczególnych krajów regionu, klimatu inwestycyjnego i koniunktury gospodarczej czy wyzwań dla polityki fiskalnej w dobie konfliktów zbrojnych.

Najszybciej rozwijała się Polska

W pierwszym rozdziale dot. rozwoju krajów Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW) w latach 2025–2035 eksperci zauważyli, że wzrost gospodarczy w tym regionie w latach 2004-2024 był przeciętnie blisko trzykrotnie szybszy niż w krajach tzw. starej UE i był bardziej odporny od nich na pandemię COVID-19 i wojnę w Ukrainie. Najszybciej rozwijała się Polska, której średnia roczna stopa wzrostu PKB w cenach stałych wyniosła 3,8 proc.

Prognozy gospodarcze na 2035 r.

Eksperci zaprezentowali również prognozy gospodarcze do 2035 r. w kilku wariantach. W scenariuszu pozytywnym PKB per capita według parytetu siły nabywczej w krajach regionu za 10 lat ma przekroczyć o 2 proc. poziom dochodu na mieszkańca Europy Zachodniej (UE-15), a Polska w 2035 r. ma zamknąć historyczną lukę dochodową w stosunku do Europy Zachodniej i osiągnąć PKB per capita na poziomie średniej dla UE-15. W ostrzegawczym scenariuszu kraje regionu doświadczą odwrócenia dotychczasowej tendencji, a w 2035 r. luka dochodowa krajów będzie 1 pkt proc. większa niż w 2024 r.

Korzystanie z AI

W rozdziale dot. wpływu AI na rozwój gospodarki, autorzy raportu ostrzegają, że Polska jest daleko w tyle za państwami UE.

Jedynie 5,9 proc. polskich firm zatrudniających co najmniej 10 osób zdecydowało się na wprowadzenie tej technologii, podczas gdy średnia w UE wynosi 13,5 proc. - poinformowali.

Najczęściej - jak podano - AI wdraża się w trzech obszarach, tj. sprzedaży, marketingu i obsłudze klienta. Z kolei m.in. w segmencie łańcucha dostaw i produkcji ponad połowa badanych polskich spółek giełdowych nie planuje stosować tej technologii.

AI to potencjalny katalizator wzrostu w regionie EŚW – generatywna AI może przyczynić się do wzrostu PKB o 90–100 mld euro rocznie (5 proc.), a w scenariuszu przyśpieszonym nawet o 8 proc. PKB rocznie - uważają eksperci.

Nowe miejsca pracy dzięki AI

Dodali, że na automatyzację procesów narażonych jest 5 proc. stanowisk. Ich zdaniem AI może stworzyć nawet 19 mln nowych miejsc pracy przy jednoczesnej eliminacji 9 mln w skali globalnej do 2030 r.

Nowy rząd, nowe symptomy

Krajom EŚW udało się odbudować poziom konsumpcji po pandemii średnio w ciągu 7,7 kwartału - podali eksperci w trzecim rozdziale poświęconym koniunkturze gospodarczej w regionie. Jak dodali, najszybciej zrobiła to Polska (5 kwartałów). Zauważają jednak, że na koniec 2024 r. pojawiły się sygnały o pogorszeniu koniunktury, co może zapowiadać nadejście globalnej recesji. Eksperci przekonują, że kraje EŚW muszą wypracować nowy model ekspansji, oparty na wewnętrznych czynnikach wzrostu i innowacjach.

Miks energetyczny - kluczowy dla stabilnego rozwoju państw

W kolejnym rozdziale dot. wpływu transformacji energetycznej na wzrost gospodarczy krajów EŚW autorzy zwrócili uwagę, że w miksie energetycznym wszystkich gospodarek regionu dominują paliwa kopalne, np. gaz, ropa i węgiel. W regionie 6 na 11 gospodarek dysponuje energią jądrową, to Czechy, Bułgaria, Rumunia, Słowacja, Słowenia i Węgry. Najwyższy udział OZE w całkowitym miksie energetycznym ma Łotwa i Chorwacja (ponad 31 proc.), a najniższy osiągają Czechy - niespełna 8 proc.

Poinformowali, że w Polsce udział OZE zwiększył się z 0,8 proc. w 2001 r. do 12,2 proc. w 2023 r., czyli o 11,4 punktu procentowego. To wynik zbliżony do średniej regionu, która wynosi 11,1 pkt proc.

Transformacja nie przekłada się na wzrost PKB

Zauważyli jednak, że tempo transformacji nie przekłada się bezpośrednio na wzrost PKB – dynamika zmian miksu energetycznego nie ma istotnego wpływu na wzrost gospodarczy w krótkim okresie.

Z kolei autorzy działu poświęconego klimatowi inwestycyjnemu w EŚW wskazują, że region ten nie jest jednorodny, a poszczególne kraje inaczej reagują na globalne wstrząsy gospodarcze. Wskazali również, że wojna w Ukrainie wywołała bardziej negatywną reakcję inwestorów niż pandemia COVID-19. Wybory prezydenckie w USA natomiast przyniosły przeciętnie pozytywną reakcje.

Polska, Litwa i Węgry należały do rynków, które relatywnie najlepiej zniosły analizowane zdarzenia spośród państw EŚW - poinformowali eksperci.

Wyzwania dla państw EŚW

Kolejny rozdział dotyczy międzynarodowych relacji, a jego autorzy dowodzą, że najpoważniejszym wyzwaniem dla państw EŚW po 2019 r. były inwazja rosyjska na Ukrainę i fala migracji z tego państwa. Jak dodali w 2022 r. bilans migracji wszystkich krajów regionu był dodatni, choć w 2010 r. większość z nich miała dodatnią emigrację netto. Poinformowali, że na koniec 2024 r. blisko 7 mln Ukraińców wystąpiło o ochronę poza swoją ojczyzną, a najwięcej z nich przebywało w Polsce (ponad 1 mln) i Czechach (390 tys.). Autorzy zauważyli też, że Brexit nie osłabił pozycji Wielkiej Brytanii jako partnera handlowego, a ta pozostała największym odbiorcą towarów z regionu generującym wysokie nadwyżki handlowe. Jednocześnie urosło znaczenie Chin jako głównego dostawcy, a spadło znaczenie Rosji.

Wydatki na obronność

W większości państw regionu w 2023 r. wydatki na obronność stanowiły od 2,5 do 7,2 proc. całkowitych wydatków publicznych - wynika z rozdziału poświęconego wyzwaniom polityki fiskalnej w dobie konfliktów zbrojnych. Udział ten najwyższy był w krajach bałtyckich i stanowił ok. 6,8 proc. PKB. Eksperci przekonują też, że wzrost tych wydatków to nie jedyny powód deficytów w regionie, np. w Polsce nawet bez ich zwiększenia deficyt przekroczyłby 3 proc. PKB w 2023 r.

Wydatki na publiczną ochronę zdrowia

W ocenie eksportów SGH wydatki publiczne na ochronę zdrowia w Polsce są zbyt niskie, gdyż wynoszą 5,3 proc. PKB. To wynik znacznie niższy w porównaniu do innych krajów regionu lub Europy Zachodniej. W rozdziale poświęconym efektywności systemów ochrony zdrowia w regionie zauważyli, że w większości krajów UE-15 wynoszą one powyżej 7 proc. PKB. W EŚW najwyższe są w Czechach, gdzie wynoszą 9,1 proc. PKB.

Zwrócili również uwagę, że Polska jest w grupie krajów o najniższej efektywności systemu ochrony zdrowia w UE, gdyż poza niskimi wydatkami, ma niską średnią oczekiwaną długością życia w zdrowiu (65,5 lat) i wysoką śmiertelnością możliwą do uniknięcia (395,2 zgonów na 100 tys. mieszkańców). Poinformowali też, że czynniki stylu życia, takie jak np. wysoki odsetek palaczy (w Polsce 24,7 proc.) i nadmierne spożycie alkoholu (11,71 l na osobę w Polsce), obniżają efektywność systemów ochrony zdrowia.

Inwestycje w żywność

W rozdziale poświęconym wpływowi inwestycji na konkurencyjność producentów żywności eksperci wskazali, że w 2022 r. najwyższą wartość inwestycji w przeliczeniu na jedno gospodarstwo rolne miały Czechy (90,7 tys. euro), a najniższą - Rumunia (4102 euro). Polska również uplasowała się na końcu zestawienia z poziomem 4768 euro. Jednocześnie pozostawaliśmy liderem wartości eksportu produktów rolno-spożywczych, która w latach 2004-2023 wzrosła do 52,1 mld euro. Autorzy ocenili, że w przypadku Czech większe nakłady inwestycyjne państwa nie przełożyły się na poprawę salda handlowego.

Dzieci i młodzież

Autorzy rozdziału dotyczącego stanu zdrowia dzieci i młodzieży przekonują natomiast, że w Polsce udział osób młodych (16–29 lat) odczuwających szczęście zawsze lub przez większość czasu jest najwyższy i wynosi 84,8 proc. W Polsce, Rumunii, Bułgarii i Słowacji wzrósł udział młodych deklarujących brak, lub minimalne objawy depresji, co - w ocenie autorów - może świadczyć o poprawie kondycji psychicznej tych osób.

pap, jb