Skutecznie walczyć z wykluczeniem finansowym

Wśród skutecznych sposobów przeciwdziałania wykluczeniu finansowemu – obok konieczności tworzenia właściwych przepisów prawnych i rzetelnego informowania klientów o produktach i usługach finansowych – jest edukacja finansowa społeczeństwa – podkreśla dr Kazimierz Janiak, prezes Stowarzyszenia Krzewienia Edukacji Finansowej.

Coraz częściej słyszymy o ludziach wykluczonych finansowo. Na czym polega niebezpieczeństwo tego zjawiska?

Najprościej mówiąc wykluczenie finansowe oznacza stan, który w sposób czasowy lub ciągły potrafi ograniczać korzystanie z usług i ofert finansowych, proponowanych na rynku. To zjawisko jest niesamowicie groźne dla zachowania ładu społecznego, bo jego ostateczna konsekwencja prowadzi do wykluczenia społecznego.

Problem wykluczenia finansowego w Polsce zdaje się zataczać coraz szersze kręgi. Wydaje się, że jego konsekwencje najbardziej oddziałują na środowiska najuboższe – często m.in. emerytów, rencistów, osoby starsze. Czy dotyka ono również bezrobotnych oraz tych, którzy dopiero próbują samodzielnie zaistnieć na rynku finansowym i gospodarczym?

Zgadza się, choć nie zawsze wykluczenie jest wynikiem ubóstwa społecznego czy finansowego. To często efekt braku odpowiedniej wiedzy finansowej i ekonomicznej Polaków. Wielu z nas po prostu nie potrafi radzić sobie z pieniędzmi, a przecież w świecie finansów poruszamy się od najmłodszych lat.

A jakie są sposoby walki z tym niebezpiecznym zjawiskiem wykluczenia finansowego? Czy funkcjonują kompleksowe programy edukacyjne w tym zakresie?

W wielu państwach Unii Europejskiej i na świecie przyjęte zostały narodowe strategie edukacji finansowej. Polska jest niestety jednym z nielicznych krajów, gdzie taki program nie funkcjonuje. Należy jednak pamiętać, że walka z wykluczeniem finansowym i społecznym to nie tylko edukacja. To także dobre prawo i rzetelne informowanie o oferowanych usługach przez instytucje finansowe.

Jest jednak coś jeszcze. Wielu Polaków napotyka na bariery w korzystaniu z usług bankowych, przez co grupa osób doświadczających wykluczenia finansowego powiększa się. Człowiek świadomy zagadnień finansowych, ale niezbyt majętny nie skorzysta z oferty bankowej, jeśli będzie ona zbyt droga, przez co niedostępna dla niego.

Nadzieją są popularne w Polsce spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, które od lat zwracają uwagę na kłopoty Polaków z dostępem do usług finansowych. Założeniem ich funkcjonowania jest zapewnienie polskim rodzinom szerokiego dostępu do atrakcyjnej oferty finansowej. Przecież są to instytucje non profit; działając w taki sposób służą swoim członkom.

A na jakich działaniach koncentruje się SKEF?

Pamiętajmy, że we wspólnym działaniu tkwi wielki potencjał. Nasze Stowarzyszenie łączy spółdzielczą więzią członków spółdzielczych kas oraz działa na rzecz podnoszenia świadomości finansowej wśród konsumentów korzystających usług i produktów finansowych. Edukacja, którą prowadzimy podczas różnych szkoleń i akcji, adresowana jest do wszystkich grup wiekowych: przedszkolaków, uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i licealnych, ale także do osób dorosłych – można więc powiedzieć edukacja „od przedszkola do Opola”. Skupiamy się również na podnoszeniu wiedzy seniorów, którym czasem trudno podążyć za zmieniającymi się warunkami na rynku finansowym.

Wiedza teoretyczna to jedno. A jak przygotować Polaków do zastosowania tej wiedzy w praktyce?

Teoria i praktyka w tym zakresie nie mogą funkcjonować rozdzielnie. Dlatego jeżeli prowadzimy projekt, podczas którego chcemy uczestnikom pokazać jak racjonalnie działać w sferze finansów, przekazywaną teorię uzupełniamy np. praktycznymi warsztatami. Szczególnie cenną wiedzę przekazujemy podczas szkoleń dotyczących budżetu domowego. W ramach różnych działań edukacyjnych, a w szczególności w trakcie realizacji projektu „Pomóż oszczędzać rodzinie”, staramy się pokazać, jak właściwie gospodarować środkami, by nawet przy skromnych możliwościach finansowych wypracować w sobie nawyk oszczędzania i dokonywać tylko trafionych decyzji.

Bezpłatną pomocą służymy również w ramach ośrodków doradztwa finansowego i konsumenckiego, które zlokalizowane są w pięciu polskich miastach: Wrocławiu, Krakowie, Białej Podlaskiej, Warszawie i Gdyni. Aby zapewnić możliwość konsultacji z naszymi przedstawicielami nie tylko mieszkańcom wymienionych miast, zainteresowanym poradą umożliwiamy również kontakt telefoniczny oraz e-mailowy. Wsparcie merytoryczne ekspertów w dużej mierze kierowane jest do naszych członków, ale nie tylko. Na fachową wiedzę i pomoc mogą liczyć także osoby korzystające z usług finansowych banków lub takich instytucji, które mimo wyraźnego zakazu, proponują klientom lichwiarskie warunki narażając ich na zaciągnięcie zobowiązania, którego nie będą w stanie regulować.