Co może radny – raport Instytutu im. Kazimierza Promyka
Zbliża się połowa kadencji samorządów terytorialnych, które Polacy wybierali w roku 2018. Mijają także 3 lata obowiązywania nowelizacji ustaw samorządowych wprowadzonych na mocy przepisów z 11 stycznia 2018 roku. Podsumowując obecną sytuację władz lokalnych, zakres kompetencji i obowiązków radnych, Instytut im. Kazimierza Promyka opublikował raport poświęcony działalności radnych w świetle znowelizowanych przepisów. Wnioski płynące z raportu pozytywnie oceniają możliwości działań jednostek samorządu terytorialnego działających w myśl ustawy ze stycznia 2018 r.
Celem raportu opublikowanego przez Instytut im. Kazimierza Promyka jest dostarczenie podstawowej wiedzy na temat zakresu kompetencji i możliwości sprawowania funkcji radnego w JST (jednostka samorządu terytorialnego), jak również podnoszenie kompetencji i jakości kadr samorządowych.
Przeprowadzona na początku 2018 roku nowelizacja ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy o samorządzie wojewódzkim nadała radnym szereg nowych uprawnień w dostępie do informacji. Przeprowadzone nowelizacje miały na celu zwiększenie udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych – piszą autorzy raportu.
Nowe uprawnienia radnych poszerzają katalog narzędzi, jakimi dysponują przedstawiciele społeczności lokalnych. Radni zyskali zatem prawo do: uzyskiwania informacji i materiałów, wstępu do pomieszczeń, w których znajdują się te informacje i materiały, wglądu w działalność: urzędu gminy, spółek z udziałem gminy, spółek handlowych z udziałem gminnych osób prawnych, gminnych osób prawnych, zakładów, przedsiębiorstw i innych gminnych jednostek organizacyjnych.
Tym samym otrzymali oni podobne uprawnienia kontrolne jakie do tej pory posiadali posłowie i senatorowie, jednak z oczywistych względów, zostały one ograniczone do jednostki samorządu terytorialnego w której radny sprawuje swój mandat.
Autorzy raportu – przypominając o uprawnieniach radnych – nie zapominają również o ich obowiązkach, w tym odpowiedzialności politycznej, jaką ponoszą wybrani przez Polaków samorządowcy. Publikacja nie pomija także ograniczeń wynikających z pełnienia funkcji radnego i przypomina m.in. tym, że radny nie powinien: nawiązywać stosunku pracy z urzędem, w którym uzyskał mandat, otrzymywać darowizn, prowadzić działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia JST, wykorzystywać statusu radnego do realizacji partykularnych interesów.
Wprowadzona nowelizacja bardzo mocno wzmocniła mandat sprawowany przez radnych, dając im nowe narzędzia kontroli jednostek samorządu terytorialnego oraz na poziomie ustawy sankcjonując uprawnienia, które wcześniej zwyczajowo znajdowały swoje umocowanie w niższych rangą od ustawy statutach poszczególnych gmin, powiatów czy województw – puentują autorzy raportu.
Celem działania Instytutu im. Kazimierza Promyka jest wspomaganie społeczności lokalnych, organizacji samorządowych innych instytucji działających na rzecz dobra publicznego w różnych dziedzinach życia społecznego.
Instytut im. Kazimierza Promyka skupia wokół siebie młodych ekspertów i liderów, którzy dążą do zmiany jakości debaty publicznej w Polsce. Instytut koncentruje się przede wszystkim na obszarach przede wszystkim cyfryzacji i cyberbezpieczeństwa, środowiska i zrównoważonego rozwoju, infrastruktury i transportu publicznego, funkcjonowania samorządu terytorialnego i międzynarodowej pozycji Polski.
CZYTAJ TEŻ: Reforma samorządu terytorialnego – skutki ocenione w raporcie
