Liczba orzeczeń ws. klauzul niedozwolonych w umowach ubezpieczeń i polisolokat sukcesywnie rośnie

Rzecznik Ubezpieczonych w sierpniu wydał aneks do "Raportu RzU Klauzule abuzywne w działalności ubezpieczeniowej". W aneksie – kolejnej obszernej publikacji Rzecznika omówionych jest kolejnych 48 postanowień wzorców umów, które w ostatnich trzech latach zostały wpisane do rejestru klauzul abuzywnych. Raport, który został wydany w 2012 r. zawiera 80 takich postanowień. Aneks mieści w sobie opis klauzul na podstawie wydanych w związku z nimi orzeczeniami Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumenta, które zapadły na niekorzyść zakładów ubezpieczeniowych (i jednego banku). Największy nacisk w publikacji został położony na postępowania, w których zostały zakwestionowane postanowienia ogólnych warunków ubezpieczenia na życie, powiązanych z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym w zakresie wysokości opłat likwidacyjnych pobieranych przez ubezpieczycieli w razie rozwiązania umowy przed upływem czasu, na jaki została zawarta. Właśnie wysokość różnie określanych opłat oraz w ogóle legalność ich wprowadzania jest przedmiotem masowych sporów ubezpieczycieli i konsumentów. Najnowsza publikacja Rzecznika Ubezpieczonych w jednym miejscu zebrała wszystkie klauzule niedozwolone nadane w orzeczeniach Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumenta z okresu ostatnich trzech lat, dotyczace opłat likwidacyjnych w przypadku ubezpieczeń z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. A na wpis do rejestru klauzul niedozwolonych czekają już kolejne, zakwestionowane przez Sąd zapisy takich umów. Opis klauzul został sporządzony na podstawie orzeczeń przekazanych przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów i Sąd Apelacyjny w Warszawie. Omawiane w aneksie klauzule dotyczą nie tylko ubezpieczeń z ufk, ale także m. in.: interpretacji zapisów w regulaminie i wprowadzania w nim zmian bez podania przyczyn oraz niewykonania regulaminu przez zakład ubezpieczeń, odpowiedzialnści za szkody osobowe w przypadku zgonu osoby ubezpieczonej np. po zażyciu leków i wskutek popełnienia czynu zabronionego, niewypłacania świadczenia w przypadku osób z nieuleczalnymi chorobami (Sopockie Towarzystwo Ubezpieczeń Ergo Hestia S.A.), wykluczenia spod odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń niektórych przypadków szkód komunikacyjnych (PZU S.A.). Zapis w umowie PZU o treści: „Odstąpienie od umowy ubezpieczenia dodatkowego skutkuje odstąpieniem od umowy ubezpieczenia podstawowego” Sąd uznał za niedozwolony.

Za niedozwolone SOKiK uznał także postanowienie, które dopuszczało możliwość indeksowania składki ubezpieczeniowej, za którą nie podążała indeksacja sumy ubezpieczenia po osiągnięciu przez ubezpieczonego wieku 60 lat w polisolokatach Warta Życie S.A. Prowadziło to do powstania sytuacji, że osoba, po ukończeniu 60 lat wyraża zgodę na indeksację składki, licząc na uzyskanie wyższej sumy ubezpieczenia, uzyska świadczenie odpowiadające wysokości składki przed indeksacją. 1 sierpnia 2012 r. zostało wpisane do rejestru klauzul abuzywnych (pod nr 3462) postanowienie, które stosowane było przez Warta Życie o treści:

"Odpowiedzialność ubezpieczyciela w zakresie, o którym mowa (...) kończy się niezależnie od postanowień umowy ubezpieczenia grupowego w dniu osiągnięcia przez ubezpieczonego wieku 70 lat” (analogiczny zapis odnoszący się do wieku 65 lat także został uznany za niedozwolony).

W przypadku Aegon został zakwestionowany przez Sąd m. in. zapis mówiący o tym, że w przypadku wygaśnięcia umowy ubezpieczenia w pierwszych dwóch latach po jej zawarciu ubezpieczyciel obciążał konsumenta opłatami: likwidacyjną (99 proc.) i od wykupu (1 proc.), co w konsekwencji oznaczało, że ubezpieczyciel zatrzymywał całość wpłaconych przez ubezpieczającego środków.

SOKiK uznał za niedozwolone i skazał stosowania przez Nordea Polska Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie S.A.w obrocie z konsumentami postanowienia o następującej treści: „Wraz z wnioskiem o wypłatę Świadczenia Ubezpieczeniowego z tytułu zgonu Ubezpieczonego z przyczyn innych niż Nieszczęśliwy Wypadek należy złożyć w Nordea: oryginał Certyfikatu Ubezpieczenia” (Klauzula nr 3195) i postanowienia: „Umowa Ubezpieczenia może być zawarta na okres, w jakim Ubezpieczony zobowiązany jest spłacić kredyt zgodnie z postanowieniami Umowy Kredytowej, z zastrzeżeniem, że okres, na jaki zawierana jest Umowa Ubezpieczenia nie może być krótszy niż 5 lat” (Klauzula 3194).

Jeśli chodzi o AXA Życie Towarzystwo Ubezpieczeń S.A., do klauzul abuzywnych dołączyło postanowienie o następującej treści: „Axa zastrzega sobie w każdym czasie prawo do zmiany zakresu usług określonych w Regulaminie oraz możliwość zaprzestania ich świadczenia” (Klauzula nr 3298).

Raport Rzecznika Ubezpieczonych dotyczący klauzul abuzywnych w działalności ubezpieczeniowej będzie okresowo aktualizowany. Jendą z głównych przyczyn jego przygotowania jest ograniczony dostęp konsumentów do orzeczeń SOKiK i ich uzasadnień oraz stworzenie stałej platformy opisu postanowień o.w.u. wpisanych do rejestru klauzul abuzywnych. Rzecznik zapowiada, że będą w nim zamieszczane kolejne postanowienia ogólnych warunków ubezpieczeń, które zostaną zakwestionowane przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów i wpisane do rejestru klauzul abuzywnych. Sam aneks ma zostać zintegrowany z poprzednio opublikowanym raportem w celu stworzenia jednolitej i pełnej publikacji prezentującej postanowienia niedozwolone w działalności ubezpieczeniowej.