TYLKO U NAS
Cyfrowa rewolucja w wymiarze sprawiedliwości
Cyfrowa rewolucja to element głębokiej reformy państwa podjętej przez rząd Zjednoczonej Prawicy. Daje niespotykane dotąd możliwości, aby zapewniać i realizować konstytucyjne prawo obywateli do sprawiedliwych, bezstronnych i sprawnych sądów. Dlatego na nią stawiamy, reformując wymiar sprawiedliwości – pisze Zbigniew Ziobro minister sprawiedliwości na łamach rocznika „Polski Kompas 2021”
Oczekiwana przez Polaków reforma ustrojowa sądownictwa została przed czterema laty zablokowana. Stało się tak po wetach Prezydenta Andrzeja Dudy do ustaw o Sądzie Najwyższym i Krajowej Radzie Sądownictwa przygotowanych w Ministerstwie Sprawiedliwości. Ponad Ministerstwem Sprawiedliwości zapadła też decyzja, że Premier Mateusz Morawiecki będzie prowadził negocjacje z Komisją Europejską i do czasu uzyskania kompromisu reforma ma być wstrzymana. Te rozmowy nie przyniosły jednak żadnego efektu. Komisja Europejska symulowała tylko wolę porozumienia, prowadząc jednocześnie agresywne działania przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W efekcie nie ma ani kompromisu, ani reformy.
Wiatr w żagle złapała część środowiska sędziowskiego przeciwna reformom, która strajkiem włoskim i obstrukcją kwestionowała niewielkie zmiany, jakie udało się wprowadzić. Wobec bombardowania zmian strukturalnych przez grupę sędziowskich interesów oraz wspierające ją agendy unijne koncentrujemy się na tym, co można dziś skutecznie przeprowadzić. Wprowadzamy do sądów rozwiązania cyfrowe na miarę XXI w.
Polski Ład, jak nazywa się wspólny program Zjednoczonej Prawicy, to także cyfrowy ład – w każdej dziedzinie, a szczególnie w tak ważnej jak wymiar sprawiedliwości. Sąd przyszłości to „sąd w smartfonie”. Do tego zmierzamy – żeby większość sądowych spraw można było załatwić zdalnie, bez wychodzenia z domu i w najprostszy, najbardziej wygodny sposób, a więc np. przy użyciu smartfona. Ta reforma ma wymiar znacznie ważniejszy niż tylko technologiczny.
Sprawiedliwość – jak głosił renesansowy pisarz Andrzej Frycz Modrzewski – jest ostoją mocy i trwałości Rzeczypospolitej. Ostoją sprawiedliwości jest zaś łatwy, szybki i powszechny, można powiedzieć – demokratyczny, dostęp do sądów. Pod tym względem cyfrowa rewolucja w wymiarze sprawiedliwości otwiera nowe możliwości i perspektywy.
Uczciwość
Jedną z fundamentalnych zmian było wprowadzenie w 2017 r. systemu losowego przydziału spraw sędziom. Nie ma i nie było rozwiązania, które dawałoby większą gwarancję bezstronności i niezawisłości składów sędziowskich oraz uczciwego przebiegu procesu. Bezduszny i odporny na naciski losujący mechanizm zastąpił arbitralne decyzje prezesów sądów. Pozwala na wyznaczanie sędziów do prowadzenia konkretnych postępowań w sposób przejrzysty i wolny od podejrzeń o „ręczne sterowanie”.
Losowy system zapewnia także równomierne obciążenie sędziów obowiązkami. Nie tylko pod względem liczby prowadzonych spraw. Uwzględnia również ich skomplikowanie i pozwala na wstrzymanie przydziału dodatkowych spraw sędziemu, który prowadzi złożone postępowanie – liczące wiele tomów akt czy wymagające przesłuchania wielu świadków.
Jawność
Elementem cyfrowej rewolucji w sądach jest też powszechne już nagrywanie rozpraw. Służy jawności i transparentności. Nagrania pełnią funkcję elektronicznego protokołu – pełnego i obiektywnego, bez skrótów i ewentualnych pomyłek, które mogą się zdarzyć w protokołach spisywanych na bieżąco na sali sądowej, w zamieszaniu i pośpiechu.
Dzięki temu, że wyposażyliśmy sale sądowe w nowoczesny, cyfrowy sprzęt audio-wideo, od 2015 r. utrwalono już prawie 7,5 mln rozpraw. Strony postępowania mogą się zapoznać z ich nagraniami za pośrednictwem internetowego Portalu Informacyjnego. Aplikacja, dostępna też w smartfonach, daje dostęp również do informacji o wyrokach, ich uzasadnieniach i terminach rozpraw.
Wygoda
Przełomem jest uruchomienie Elektronicznych Ksiąg Wieczystych. Kończy z udręką czasochłonnych wizyt w sądach i składania papierowych wniosków o wpis do księgi wieczystej, odpis czy inny dokument.
Przekazywane elektronicznie dokumenty ułatwiają i przyśpieszają także pracę sądów. Ponad 300 mln wyszukań i pobrań z internetowego systemu Elektronicznych Ksiąg Wieczystych świadczy o tym, jak oczekiwane i potrzebne było jego wprowadzenie.
Dodatkowym ułatwieniem jest uruchomienie sądowych e-Płatności. Platforma pozwala na wygodne dokonywanie wszelkich sądowych opłat: za pozew, odpis czy inny wniosek.
Ułatwienia
Cyfrowa rewolucja ma również postać elektronicznego Krajowego Rejestru Sądowego. To przyjazne państwo w praktycznym wymiarze. Przedsiębiorcy mogą wygodnie i szybko składać przez internet wnioski o wpis do KRS lub jego zmianę, a także sprawozdania finansowe i pisma procesowe do sądu rejestrowego.
Zaletą e-KRS jest funkcjonalność. System służy podpowiedzią przy wypełnianiu formularzy i alarmuje o błędach. Ma to kolosalne znacznie, ponieważ błędy były do tej pory przyczyną odrzucania co czwartego wniosku o wpis do KRS.
Z e-KRS można też pobierać odpisy dotyczące ujętych w nim podmiotów – aktualny i pełny, a więc obejmujący także wykreślone dane. Nie potrzeba już potwierdzać zgodności odpisów z oryginałem. Tylko w zeszłym roku takich pobrań było prawie 30 mln.
Efekty
Dzięki reformom, które podjęliśmy, prawie co trzecia sprawa w sądzie jest już dziś załatwiana w formie elektronicznej. Wysiłek wkładany w cyfryzację i unowocześnianie wymiaru sprawiedliwości zaowocował w krytycznym okresie pandemii. Umożliwił sądom szybkie i sprawne przejście na prowadzenie zdalnych rozpraw.
Pandemia była jak stress-testy dla cyfrowej rewolucji w sądownictwie. Wynik jest pomyślny. Od lipca 2020 r. w trybie zdalnym odbyło się prawie 150 tys. rozpraw. Będzie ich jeszcze więcej. Umożliwi to uchwalona w maju, z inicjatywy Ministerstwa Sprawiedliwości, nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego.
Nowości
Działamy z determinacją dalej. Od grudnia 2021 r. ruszy elektroniczny Krajowy Rejestr Zadłużonych. Będzie powszechnie dostępny w internecie. Ma olbrzymie znaczenie dla obrotu gospodarczego. Pozwoli przedsiębiorcom na łatwe i szybkie sprawdzenie, czy ich partnerzy biznesowi są wypłacalni. Obejmie także dłużników alimentacyjnych i osoby, które ogłosiły upadłość konsumencką. Zmiana ma polegać również na cyfryzacji i usprawnieniu postępowań restrukturyzacyjnych oraz upadłościowych.
Uruchomimy ponadto komornicze e-licytacje nieruchomości. Zyskają na tym i wierzyciele, i dłużnicy. Uproszczona, zdalna forma zwiększy zainteresowanie licytacjami. Zwiększy także ich transparentność, zapobiegając zmowom między licytantami.
Dzięki uchwalonym już, z inicjatywy Ministerstwa Sprawiedliwości, przepisom pisma do pełnomocników stron w postępowaniach sądowych będą dostarczane za pośrednictwem Portalu Informacyjnego Sądów Powszechnych. Skróci to czas obiegu korespondencji.
Zamierzenia
Kolejny krok to przekazywanie pism do sądu drogą elektroniczną przez każdego, bez wychodzenia z domu, czekania w kolejkach na poczcie, a potem na potwierdzenie odbioru. Tą drogą sąd będzie też wysyłać pisma do obywateli. „Sąd w smartfonie” to już więc nieodległa przyszłość.
Dzięki cyfrowej rewolucji, której dokonujemy, ostoją mocy i trwałości Rzeczypospolitej – o czym pisał Andrzej Frycz Modrzewski – oprócz sprawiedliwości będzie łatwość w jej dochodzeniu i uzyskaniu. Będzie dodatkową gwarancją dla konstytucyjnych praw obywateli.
Zbigniew Ziobro minister sprawiedliwości
Tekst ministra Zbigniewa Ziobro został opublikowany w elektronicznym wydaniu „Polskiego Kompasu 2021” dostępnym bezpłatnie do pobrania na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne
»» Pobierz teraz bezpłatnie PDF „Polskiego Kompasu 2021”:
APPLE APP STORE - KLIKNIJ TUTAJ
HUAWEI APP GALLERY - KLIKNIJ TUTAJ
Polecamy i zachęcamy do lektury tego wyjątkowego rocznika
UWAGA OD REDAKCJI: wszystkie teksty zamieszczone w roczniku „Polski Kompas 2021” zostały przygotowane przez autorów i nadesłane do redakcji do 2 września 2021 roku
