NASK: To rok z rosyjską dezinformacją. Przykłady

Od momentu rosyjskiej inwazji na Ukrainę eksperci NASK wykryli 1592 złośliwych kont szerzących dezinformacje oraz szkodliwe treści na polskim rynku internetowym. Największym celem okazało się osłabienie wsparcia wschodnich sąsiadów z Ukrainy, kwestia politycznego podziału obywateli i tworzenia nieprawdziwych historii związanych z czarnoskórymi gośćmi naszego kraju.

Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa (NASK) wykryła ponad 1592 złośliwych kont od momentu rozpoczęcia wojny w Ukrainie. Dezinformacje szerzone są zarówno przez zwykłe osoby fizyczne jak również przez boty. Skala działań jest znacząca, a tematyka działa tylko na szkodę przeglądających Internet Polaków. NASK podsumowała działania zidentyfikowanych kont:

- 88 proc. kont rozpowszechniających dezinformacje porusza temat Rosji i Ukrainy

- 81 proc. z powyższych kont porusza temat pomocy uchodźcom. Celem dezinformacji jest chęć podzielenia Polaków i stworzenia linii narracyjnych, w których przedstawiany jest nieprawdziwy obraz obywateli Ukrainy rzekomo mających tak a nie inaczej się zachowywać.  

- 346 proc. więcej słów kluczowych było stale monitorowanych od początku wojny, co pokazuje znaczny wzrost szkodliwych wiadomości. Działania dezinformacyjne przypominają wrzącą wodę a niektóre tematy są podgrzewane w odpowiednim momencie przekazywania informacji przez media publiczne.

- 2-5 proc. wątków dezinformacyjnych to tematy granicy polsko-białoruskiej. Od kilku miesięcy ich odsetek utrzymuje się na tym samym poziomie. Pokazuje osamotnienie Polski na arenie międzynarodowej, np. ruch pacyfistyczny, „to nie nasza wojna”

- 521 wyjątkowo szkodliwych wątków zostało zgłoszonych do odpowiednich organów publicznych w celu podjęcia działań na rzecz ograniczenia wpływu dezinformacji, np. bieżące polaryzowanie społeczeństwa, kwestia Odry, temat śmierci syna jednej z posłanek. Jest bardzo wiele nieprawdziwych informacji, np. to że chłopiec miał popełnić samobójstwo przez covidowe restrykcje

Polska infosfera jest zasadniczo bardzo dobrze chroniona, mówi Mateusz Mrozek z NASK

NASK podała przykład tworzenia i szerzenia się dezinformacji:

Etap 1. Pewna osoba opublikowała post na Facebooku „Trzeba zacząć cukier kupować w różnych miejscach”. Post czytają inne osoby.

Etap 2. Ktoś podbija informacje tekstem „ Ostatnio widziałem jak trzech Ukraińców podjeżdża pod sklep wózkami i kupuje cukier”

Etap 3. Media głównego nurtu powielają szkodliwa informacje i publikują wiadomość „ Cukier, cukier trzeba kupować”

Etap 4. Społeczeństwo reaguje paniką. Ludzie kupują cukier, którego zaczyna brakować, a ceny produktów rosną z powodu nadmiarowego popytu.

Etap 5. Sklepy zmuszone są wyjaśniać kwestie eskalujące emocje społeczne poprzez wprowadzenie odgórnych regulacji wewnętrznych. Sklepy wprowadzają limit zakupu cukru. Publikowana jest informacja: „Biedronka wprowadza limit na zakup cukru 10 kg na paragon”

Etap 6. Organy publiczne starają się złagodzić kryzys zapewniając o dostępności cukru (szybka i przemyślana reakcja minimalizuje ryzyko negatywnego odbioru społecznego) W mediach pojawia się informacja od Ministerstwa Rozwoju „Polska jest trzecim producentem cukru w UE. Mamy go bardzo dużo. Zapraszamy wszystkich handlowców, aby zaopatrzyli się w cukier.

Dużą rolę w procesie dezinformacji odgrywają boty. Najczęściej wygląda to tak, że bot wypuszcza wiele podobnych informacji np. pod hasłem działania wandalizmu uchodźców, później coś takiego ma miejsce w realnym życiu i wtedy ciąg kolejnych wpisów rusza z cała mocą. Np. ostatnio donoszono o prawdopodobnym pobiciu Polaka przez ciemnoskórego obywatela państwa afrykańskiego.

Przypomnijmy, że w Polsce działają następujące organy publiczne, tworzące polski system przeciwdziałania dezinformacji: NASK, BBN, CIR, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Wojska Obrony Cyberprzestrzeni, Służby specjalne.

Konferencja NASK, jb