100 lat z prądem
Grupa Energa, jako silna, nowoczesna organizacja biznesowa opierająca się na polskim kapitale, ma na względzie te istotne od 100 lat priorytety: bezpieczeństwo energetyczne kraju, innowacyjność, wdrażanie najnowocześniejszych rozwiązań technologicznych – pisze w „Polskim Kompasie 2018” Alicja Barbara Klimiuk, p.o. prezes zarządu Energa SA
Listopad 1918 r. to czas przywrócenia Polski na mapę świata, czas budowania państwa od podstaw, zmierzenia się z niewyobrażalnymi zniszczeniami gospodarki. Rozwój energetyki był jednym z podstawowych wyzwań w niepodległej Polsce.
Zakończenie I wojny światowej i odzyskanie niepodległości unaoczniło braki i opóźnienie w rozwoju gospodarczym. Gdy Polacy walczyli o przetrwanie, inne narody mogły się zajmować tworzeniem podstaw materialnego dobrobytu i rozwoju gospodarczego. Wskaźnikiem mogą być możliwości wytwarzania prądu elektrycznego. Na przykład w Niemczech i Rosji produkowano w tamtych czasach ok. 10 razy więcej energii niż w Polsce.
Od „Siły i Światła”
Proces tworzenia polskiej elektroenergetyki ma swój początek 100 lat temu, po odzyskaniu niepodległości Polski, gdy ważne były energia i zapał społeczeństwa, lecz także użytkowa „siła” (prąd elektryczny) i „światło” (oświetlenie, poprawa warunków pracy i życia mieszkańców).
Aktywność gospodarcza w dziedzinie elektryfikacji kraju zaczęła się od powołania spółki akcyjnej „Siła i Światło” (5 grudnia 1918 r.). Już wówczas, podejmując wyzwanie mające na celu pomyślność niepodległej Polski, istotne było dążenie do zapewnienia bezpieczeństwa, niezależności i innowacyjności gospodarki. Pionierzy energetyki, chcąc zapewnić bezpieczeństwo energetyczne i warunki do rozwoju kraju, zaczęli od tworzenia podstaw narodowej gospodarki i jej niezależności – poprzez przejmowanie i wykup firm energetycznych kontrolowanych przez kapitał zagraniczny.
W 1925 r. w Polsce z energii elektrycznej korzystało 45 proc. miast zamieszkiwanych przez 79 proc. ludności miejskiej i ok. 2 proc. ogólnej liczby wsi zamieszkiwanych przez 5 proc. ludności wiejskiej. Zatem zadaniem pierwszoplanowym dla niepodległej była jej elektryfikacja. Próbą przełamania niedostatków polskiej elektroenergetyki była praca energetyków w latach 1918–1939.
Symbolem tytanicznego wysiłku wykonanego na samym starcie II RP było niewątpliwie wybudowanie pierwszej elektrowni wodnej w niepodległej, w Gródku na rzece Wdzie. Prąd popłynął już na Gwiazdkę 1923 r. Historia tej budowy to mistrzostwo w organizacji pracy, w pozyskiwaniu kapitału, w budowaniu zespołu fachowców oraz tworzeniu planów rozwoju Pomorza i Kraju.
Pomorscy energetycy mają swój wkład w jeden z ważniejszych projektów II Rzeczypospolitej, czyli powstanie miasta, portu i stoczni w Gdyni. Dzięki elektrowni wodnej w Rutkach w 1925 r. zabłysły w Gdyni pierwsze żarówki, ale i dzięki Pomorskiej Elektrowni Krajowej „Gródek” z Torunia zabezpieczono dalszy dynamiczny rozwój miasta i portu. W 1928 r. pobudowano w sześć miesięcy 140 km linii 60 kV Gródek – Gdynia dla zasilania portu handlowego i wojennego w Gdyni. Energetycze szkoły gródkowskiej oddali w 1930 r. po kilkunastu miesiącach budowy (pracowano tu w dzień i noc) do użytku jedną z najnowocześniejszych elektrowni wodnych tamtych lat – Żur i w 1936 r. elektrownię parową w Gdyni. Stanowiły one podstawę pomorskiego systemu elektroenergetycznego, zalążka systemu krajowego, na którym oparto elektryfikację Pomorza.
Działania pomorskich energetyków nie byłyby możliwe bez wsparcia państwa i instytucji branżowych. Już w pierwszych latach II RP prężnie działały dwie instytucje, które odegrały bardzo ważną rolę w początkach energetyki polskiej: Związek Elektrowni Polskich i Stowarzyszenie Elektryków Polskich. Dzięki tym organizacjom już w 1922 r. uchwalone zostało prawo energetyczne. Ustawa elektryczna była, jak na owe czasy, wielkim osiągnięciem prawodawczym. Nie miały takiej ustawy np. Niemcy, a Francja i Anglia miały regulacje z przełomu wieku. Dzięki obu tym organizacjom rozwinięto prace nad słownictwem elektrotechnicznym, normami, oceną zgodności wyrobów elektrycznych, taryfami za energię elektryczną. Ich dziełem była działalność popularyzatorska i edukacyjna, przekładająca się na rozwój szkolnictwa elektrotechnicznego.
Wielką pracę wykonano w zakresie popularyzacji elektryfikacji kraju i propagowaniu pożytków z elektryczności – zarówno dla przemysłu, rozwoju usług, jak i poprawy warunków pracy oraz życia mieszkańców. Środowiska skupiające fachowców wypracowywały i oceniały też różnorodne projekty i programy elektryfikacji tamtego czasu.
Zręby systemu energetycznego
W roku 1930 bardzo pozytywnie został oceniony „wielki program” przedstawiony przez naszą poprzedniczkę – Pomorską Elektrownię Krajową „Gródek” SA. Projekt zakładał elektryfikację województw pomorskiego i poznańskiego oraz sześciu powiatów województwa łódzkiego i czterech powiatów województwa warszawskiego. „Gródek” zrealizował w latach 30. w oparciu o własny kapitał tzw. mały program „Gródka”. Przewidywał on dostawę energii do portu w Gdyni, budowę elektrowni cieplnej w Gdyni oraz połączenie elektrowni w Bydgoszczy i Poznaniu liniami wysokiego napięcia. Realizacja programu gródkowskiego była zbieżna z założeniami projektu elektryfikacyjnego Polskiego Komitetu Energetycznego na lata 1930–1965.
Do sukcesów należy zaliczyć wybudowanie w tym okresie nowoczesnych elektrowni okręgowych, takich jak: Żur (PEK Gródek SA), Okręgowy Zakład Elektryczny miasta Kalisza (OZEMKA), Okręgowy Zakład Elektryczny w Tarnowie (OZET), elektrowni miejskich w Poznaniu, Bydgoszczy czy Płocku.
Wzrost mocy i rozbudowa sieci pozwoliły na szerszą elektryfikację kraju. Z energii elektrycznej korzystało w 1939 r. 79 proc. ogółu miast, w których zamieszkiwało 95 proc. ludności miejskiej i 5 proc. wsi, zamieszkanych przez 10 proc. ludności wiejskiej.
Realizacja programów elektryfikacyjnych do roku 1939 stworzyła zrąb systemu energetycznego, który opierał się na elektrowniach okręgowych i był podstawą do tworzenia w przyszłości krajowego systemu energetycznego, pozwalającego na lepszą integrację województw II RP. W pracach nad elektryfikacja Polski po 1945 r. korzystano głównie z osiągnięć myśli technicznej polskich energetyków.
*Dzielić się dobrą energią
Grupa Energa powstała wraz z zawiązaniem spółki holdingowej Energa SA w 2007 r. z trzema głównymi spółkami tworzącymi linie biznesowe: dystrybucję, wytwarzanie i sprzedaż. W skład spółki dystrybucyjnej Energa Operator weszło osiem spółek dystrybucyjnych Skarbu Państwa, dawnych zakładów energetycznych: Koszalin, Słupsk, Gdańsk, Elbląg, Olsztyn, Toruń, Płock i Kalisz. Zakłady te były następcami prawnymi wielu elektrowni i zakładów sieciowych, prowadzących działalność przed wrześniem 1939 r. Do największych podmiotów energetycznych, działających w II RP na obszarze obecnie zarządzanym przez Grupy Energa, należały: Miejskie Zakłady Elektryczne w Gdyni, Pomorska Elektrownia Krajowa „Gródek” SA w Toruniu, Związek Elektryfikacyjny Chełmno-Świecie-Toruń, Związek Elektryfikacyjny Międzykomunalny Województwa Warszawskiego (ZEMWAR), elektrownie okręgowe w Kaliszu (OZEMKA), we Włocławku (Kujawska Elektrownia Okręgowa) oraz elektrownie miejskie w Grudziądzu, Toruniu i Płocku-Radziwiu. Do tradycji tych zakładów nawiązuje Energa – Operator i jego oddziały. Natomiast w Linii Biznesowej Wytwarzanie efektywnie eksploatujemy, modernizowane i unowocześniane przez nas, wiekowe elektrownie wodne na Pomorzu oraz Warmii i Mazurach. Obecnie Grupa Energa, jako silna, nowoczesna organizacja biznesowa opierająca się na polskim kapitale, ma także na względzie te istotne od 100 lat priorytety: bezpieczeństwo energetyczne kraju, innowacyjność, wdrażanie najnowocześniejszych rozwiązań technologicznych. Naszym zadaniem jest niezawodne zapewnienie energii elektrycznej milionom klientów – indywidualnych i biznesowych.
Podstawowa działalność Grupy obejmuje dystrybucję, wytwarzanie energii elektrycznej oraz obrót nią. Obecnie wytwarzamy energię w kilkudziesięciu elektrowniach wodnych, kilku farmach wiatrowych i fotowoltaicznych, zmodernizowanej elektrowni konwencjonalnej oraz kilku elektrociepłowniach.
Rocznie produkujemy 4,1 TWh energii elektrycznej ze zróżnicowanych źródeł energii. Całkowita moc elektryczna zainstalowana w elektrowniach Grupy wynosi ok. 1,4 GW. Energa posiada największy wśród polskich grup energetycznych udział energii elektrycznej pochodzącej ze źródeł odnawialnych w produkcji własnej.
Dostarczamy prąd do ponad 3 mln klientów (gospodarstwom domowym, instytucjom i przedsiębiorcom). Grupa Energa jest trzecim największym zintegrowanym operatorem systemu dystrybucyjnego (OSD) w Polsce pod względem wolumenu dostarczanej energii. Sieć dystrybucyjna składa się z linii energetycznych o łącznej długości 185 tys. km i obejmuje swoim zasięgiem obszar niemal 75 tys. km2, co stanowi ok. 24 proc. powierzchni kraju.
Chcemy się dzielić dobrą energią. Dbamy o silną, polską markę o ugruntowanej pozycji rynkowej – z myślą o wartości dla akcjonariuszy i umożliwiającą rozwój biznesu wokół klientów. Realizujemy także misję prospołeczną. Stąd nasze zaangażowanie w przedsięwzięcia o charakterze edukacyjnym, patriotycznym, kulturalnym. Wspieramy działania podtrzymujące i upowszechniające tradycję narodową, rozwijające świadomość kulturową i obywatelską.
Innowacyjna energetyka
Wielkość zużycia energii jest wskaźnikiem wskazującym na stopień zamożności społeczeństwa oraz stopień rozwoju gospodarczego. Idea zrównoważonego rozwoju zmieniła w zasadniczy sposób wcześniejsze podejście do energetyki. Obecnie nadrzędnymi celami krajów wysokorozwiniętych jest rozwój energetyki prosumenckiej i rozproszonej, energetyki odnawialnej, technologii magazynowania energii, transportu elektrycznego oraz wzrost efektywności energetycznej.
Jednym z obszarów kreowania wartości oraz rozwoju biznesu Grupy Energa jest inwestowanie w nowoczesną infrastrukturę energetyczną odpowiadającą przyszłym wymaganiom systemu elektroenergetycznego i pozwalającą na zwiększenie stabilności przychodów Grupy.
Wdrażamy nowe technologie, inwestujemy w innowacje. Energa jest liderem w zarządzaniu popytem na energię elektryczną (DSR). Priorytetem jest modernizacja linii przesyłowych z jej pełną informatyzacją, realizujemy wiele projektów innowacyjnych na sieci OSD. Do najbardziej perspektywicznych, wdrażanych przez Energę, kierunków rozwoju energetyki należą: projekty sieci inteligentnych (do 2025 r. wszyscy odbiorcy mają mieć komfort zdalnego odczytu zużycia energii), magazynowanie energii i lokalne zarządzania energią, mobilność elektryczna oraz nowe technologie z zakresu niezawodnej sieci dystrybucji energii i źródeł wytwórczych. Wszystko przy poszanowaniu środowiska i zgodnie z zasadami odpowiedzialności społecznej.
Alicja Barbara Klimiuk, p.o. prezes zarządu Energa SA
Wydanie „Polskiego Kompasu 2018” dostępne jest na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne
Polecamy i zachęcamy do lektury tego wyjątkowego rocznika
