Polska droga w świecie hiperglobalizacji
Dziś już niewielu ekonomistów kwestionuje opinię, iż w ostatecznym rozrachunku decydujące znaczenie dla sukcesu modernizacyjnego Polski będzie miało proinnowacyjne nastawienie przedsiębiorców, pracowników i konsumentów. Wciąż jednak spieramy się, jak stworzyć tę proinnowacyjną koalicję rozwoju. Choć nie powinniśmy kopiować cudzych rozwiązań systemowych, to jednak na obecnym etapie rozwoju polskiej gospodarki sensowne i uzasadnione wydaje się szukanie takich działań i podejmowanie takich decyzji, które połączą wydajny i konkurencyjny system rynkowy z państwem umożliwiającym dokonywanie strukturalnych zmian gospodarczych. Tylko wtedy możliwa będzie także realistyczna i wspierająca obywateli polityka społeczna – pisze na łamach „Polskiego Kompasu 2019” prof. dr hab. Alojzy Z. Nowak, dziekan Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego
Ażeby Polska mogła szybciej zbliżać się w kierunku krajów najbardziej rozwiniętych państw świata istnieje również potrzeba diagnozy uwarunkowań zewnętrznych polskiej gospodarki. Polska jest częścią międzynarodowego ładu, który tworzony jest w warunkach postępującej hiperglobalizacji.
Do niedawna paradygmat rozwojowy wielu państw oparty był na tzw. konsensusie waszyngtońskim. Wyrastał on nie tylko z naukowych badań, ale także realnych tendencji, występujących w procesie globalizacji. Te megatrendy w gospodarce światowej to przede wszystkim: deregulacja, liberalizacja, prywatyzacja i integracja. Momentem przełomowym weryfikującym ustalenia konsensusu stał się niespodziewany, co do skali i rozmiarów, światowy kryzys finansowy w latach 2007–2009. Pewne założenia teoretyczne teorii ekonomicznych opartych na wierze w samoczynne mechanizmy naprawcze wolnego rynku nie sprawdziły się. Co więcej, system, pozbawiony mechanizmów regulacji, zaczął „produkować” różnego rodzaju wynaturzenia. Szczególnie dotkliwe dla gospodarki, ale i zwykłych obywateli okazały się „błędy i wypaczenia”, które pojawiły się na rynkach finansowych. Finansyzacja gospodarki światowej, będąca w dużej mierze rezultatem niekontrolowanych dostatecznie rynków przyczyniła się m.in. do zakwestionowania modelu gospodarczego funkcjonującego bez należytego wsparcia regulacyjnego i kontrolnego ze strony państwa. Do krytyki tego modelu, którego podstawą są zasady neoliberalne, dołączyć można wszystkie inne ich konsekwencje: frustracje i nierówności społeczne, polityczne, ekologiczne zagrożenia.
Jednocześnie coraz szybciej postępuje rewolucja technologiczna. Zbieranie i przechowywanie ogromnych ilości informacji do celów analitycznych w różnych dziedzinach praktykowane było od dawna. Dziś jednak gwałtowny wzrost i dostępność danych (big data), a jednocześnie ich zaprogramowana selekcja prowadzą do uzyskania jakościowo nowych możliwości. Łączenie i zestawianie relacji, hierarchii i różnorodnych powiązań, zbieranie i selekcjonowanie danych z różnych źródeł, w szczególności w sferze gospodarczej, otwiera nowe możliwości podejmowania szybkich i bardziej wiarygodnych decyzji oraz zmian w strategiach biznesowych. Z tej postępującej technologicznej rewolucji korzystają w pierwszej kolejności wielkie korporacje transnarodowe. One najszybciej dysponują zasobami umożliwiającymi dopasowywanie, oczyszczanie i przekształcanie danych w różnych systemach, również po to, aby uzyskać przewagę konkurencyjną na globalnym rynku. (…)
»» Zobacz relację z gali Polski Kompas 2019:
w relacji wystąpienia tegorocznych laureatów: ministra finansów, inwestycji i rozwoju Jerzego Kwiecińskiego, ministra ds. pomocy humanitarnej Michała Wosia, prezesa Energi SA, Grzegorza Ksepko, prezesa KGHM Polska Miedź Marcina Chludzińskiego, Mirosława Skiby, prezes SGB Banku SA oraz Olgierda Cieślika, prezesa zarządu Totalizatora Sportowego.
Z tych nowych tendencji występujących w procesie hiperglobalizacji nasz kraj wyciąga, wydaje się dobre wnioski. Polską odpowiedzią na obecne wyzwania gospodarcze i społeczne są koncepcje i ich realizacja, zawarte w Planie Odpowiedzialnego Rozwoju. W polskiej gospodarce w coraz większym stopniu, choć jeszcze niewystarczająco, postępują zmiany technologiczne i organizacyjne, służące podniesieniu efektywności i konkurencyjności. Ma w tym swój udział polityka strukturalna rządu. Dotychczasowa modernizacja dawała raczej pośrednie wzmocnienie konkurencyjności polskiej gospodarki, np. poprzez zastąpienie lokalnymi produktami produktów importowanych. Teraz widać wysiłek, aby rozwój gospodarczy dokonywał się poprzez wchodzenie na wyższe poziomy w łańcuchu tworzenia wartości dodanej produktu oraz postępował szybciej na skutek zamiany struktury gospodarki, w której coraz większy udział miałyby sektory o ponadprzecietnej produktywności i unikatowości. Polityka strukturalna jest więc realną szansą na modernizację i zwiększenie innowacyjności polskiej gospodarki.
Patrząc z perspektywy doświadczeń krajów, które wyszły z grupy państw średniego rozwoju i uzyskały trwałą obecność w grupie liderów innowacyjnej gospodarki, wydaje się, że przejście od gospodarki średniego potencjału do gospodarki wysokiego potencjału innowacyjnego wymaga jeszcze uporządkowania kilku innych ważnych spraw.
Z badań przeprowadzonych na Wydziale Zarządzania UW wynika, iż chodzi o:
• minimalizację napięć pomiędzy cyklem politycznym a czasem koniecznym na uzyskanie efektów rozwojowych poprzez porozumienie elit politycznych i gospodarczych oraz uzgodnienie długookresowej strategii;
• poważne inwestycji w badania i rozwój (B&R), na poziomie 2,5 proc. PKB i wspomaganie przez państwo rozwoju potencjału badawczego w korporacjach;
• rozwój systemu edukacyjnego ukierunkowanego na twórczość, nauki ścisłe, technologię i współpracę między ludźmi;
• mobilizację społeczeństwa, opinii publicznej w kierunku rozwoju innowacyjności w życiu publicznym i gospodarce.
Prof. dr hab. Alojzy Z. Nowak
Pełny tekst prof. Alojzego Nowaka zawiera elektroniczne wydanie „Polskiego Kompasu 2019” dostępne bezpłatnie do pobrania na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne
Polecamy i zachęcamy do lektury tego wyjątkowego rocznika
