BGK bankiem rozwoju

BGK jest obecnie jedynym bankiem państwowym w Polsce, a jednocześnie – jak sam się określa – bankiem rozwoju, wspierającym m.in. działalność eksportową i oferującym zabezpieczenia finansowe (gwarancje) – wskazuje na łamach „Gazety Bankowej” w stałym felietonie prof. Małgorzata Zaleska.

Właśnie mija 100 lat istnienia Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK). Został powołany 20 maja 1924 r. w ramach reform premiera Władysława Grabskiego. Do głównych zadań BGK od początku istnienia należało udzielanie długoterminowego finansowania, szczególnie przedsiębiorstwom państwowym i samorządowym. Odbywało się to poprzez emisję dłużnych papierów wartościowych: listów zastawnych oraz obligacji, w tym komunalnych i kolejowych. Autorką szaty graficznej papierów wartościowych emitowanych przez BGK była m.in. Zofia Stryjeńska (uznana polska malarka). BGK był – co warto podkreślić – największym bankiem II Rzeczypospolitej (od końca lat 20. XX w.).

Tyle historii, a teraz czas na współczesność i wybrane refleksje.

BGK jest obecnie jedynym bankiem państwowym w Polsce, a jednocześnie – jak sam się określa – bankiem rozwoju, wspierającym m.in. działalność eksportową i oferującym zabezpieczenia finansowe (gwarancje). BGK wpisuje się także w finansowanie współczesnych trendów, jak cyfryzacja, innowacje czy ekologia. Zgodnie z ustawą do podstawowych celów działalności BGK należy wspieranie polityki gospodarczej Rady Ministrów, rządowych programów społeczno- -gospodarczych, w tym poręczeniowo-gwarancyjnych, oraz programów samorządności lokalnej i rozwoju regionalnego.

Cele działalności BGK powinny zatem ucinać wszelkie dyskusje na temat potrzeby istnienia co najmniej jednego banku państwowego w każdym państwie. Nie można bowiem negować potrzeby realizacji programów rządowych i ich obsługi finansowej (w tym projektów opatrzonych klauzulami niejawności), szczególnie w czasach niepokojów i kryzysowych.

Zaufanie do banku państwowego było widoczne m.in. na początku kryzysu finansowego 2007+, kiedy ludzie przenosili swoje depozyty z innych banków do BGK. Swoją rolę zaznaczył też BGK podczas koronakryzysu, choć na pierwszy plan wysunął się Polski Fundusz Rozwoju (PFR). Nadmienić można przy okazji, że rola BGK została przyćmiona przez PFR, m.in. poprzez procesy konsolidacyjne (wchłanianie jednostek BGK przez PFR). Zwiększenie przejrzystości działania i kompetencji obu podmiotów jest z pewnością pożądane. Zastanowić można się także nad odchudzeniem organów banku, bowiem rada nadzorcza BGK licząca 14 członków wydaje się nadmiarowa – tym bardziej, że w jej skład wchodzą tylko przedstawiciele poszczególnych ministerstw (w przypadku resortu właściwego do spraw gospodarki aż trzech przedstawicieli).

BGK zajmuje również szczególne miejsce z punktu widzenia prawodawstwa. Ma własną ustawę (o BGK) i jest szczególnie traktowany z punktu widzenia obowiązujących go przepisów prawnych (nie dotyczą go m.in. regulacje w zakresie ochrony depozytów przez BFG ani zasady restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, czyli tzw. resolution). BGK może także sprzedawać/kupować waluty na rynku, w tym dokonywać interwencji walutowych. To m.in. sprawia, że nie jest on typowym bankiem komercyjnym, lecz jest bankiem specjalnym/specjalistycznym.

Prof. Małgorzata Zaleska, Dyrektor Instytutu Bankowości SGH, Członek korespondent PAN

Więcej informacji i komentarzy ze świata finansów i gospodarki czytaj w aktualnym czerwcowym wydaniu „Gazety Bankowej” (nr 06/2024), dostępnym także jako e-wydanie, także na iOS i Android

Szczegóły, jak zamówić e-wydanie „Gazety Bankowej”, kliknij tutaj