TYLKO U NAS
Tylko kryzys powoduje prawdziwą zmianę
Pesymizm to nasz sport narodowy. W ten sposób myślimy też o wyzwaniach wywoływanych przez kryzysy. Tam, gdzie Chińczycy widzą okazje, my widzimy bariery. A szkoda. Bo w pełni zgadzam się ze stwierdzeniem Miltona Friedmana, że „tylko kryzys – rzeczywisty lub domniemany – powoduje prawdziwą zmianę”. A ta może mieć wiele twarzy – od porażki do sukcesu. Warto o tym pamiętać, szukając dróg wyjścia z postpandemicznego impasu gospodarczego – wskazuje Piotr Kledzik, prezes zarządu PORR SA w tekście opublikowanym na łamach rocznika „Polski Kompas 2022”
Towarzyszące nam od dwóch lat wspólne doświadczenie epidemii, a od sześciu miesięcy też wojny, jak również ich skutków, uświadamia, jak bardzo jesteśmy od siebie zależni w skali globalnej. To ważny punkt wyjścia w procesie redefinicji strategii transformacji, która ma być zarówno sprawiedliwa, jak i bezpieczna. W praktyce mówimy o procesie zmian i inwestycji obejmujących całą gospodarkę, których ostatecznym rezultatem jest rzeczywistość z zerowymi emisjami netto, zielonymi miejscami pracy, brakiem ubóstwa i społeczeństwem odpornym na zmiany klimatyczne.
Co to oznacza dla branży budowlanej? Bezprecedensowe wyzwanie w kilku wymiarach. Szczególnie że na starcie tego procesu należy podkreślić, iż niemal 20 proc. światowych emisji gazów cieplarnianych generowane jest przez sektor budowlany. Utrzymanie obecnych trendów w zakresie zużycia energii w budynkach spowoduje jego wzrost o 1 proc. rocznie. Do tego przeciętne zużycie energii per capita w budownictwie w wymiarze globalnym nie zmienia się od ponad trzech dekad. Odrębna kwestią jest efektywność energetyczna, a raczej jej brak. Tylko na terenie UE budynki odpowiadają za blisko 40 proc. zużycia energii i 36 proc. emisji CO2.
Rewolucja technologiczna w budownictwie
Antidotum? Innowacyjność, której jako branża chętnie się przyglądamy, ale rzadziej ją wdrażamy. Bardziej wydajne technologie są dostępne dziś we wszystkich obszarach projektowania. Według analiz już sam szybki rozwój oświetlenia, chłodzenia i urządzeń o wysokiej sprawności mógłby zaoszczędzić równowartość niemal trzech czwartych obecnego zapotrzebowania na energię na całym świecie w okresie od chwili obecnej do 2030 r. Kolejna kwestia – budowanie nowych obiektów w taki sposób, aby ich bilans emisji związków węgla był zerowy, a bilans zużycia wody dodatni. Ponadto konieczna jest jednoczesna modernizacja budynków już istniejących.
Dekarbonizacja polskiej branży budowlanej? Uważam, że ostatnie dwa lata stały się jedynie katalizatorem procesów, które i tak miały nieuchronny charakter. Czekają nas istotne przemiany technologiczne: technologie ekologiczne, zastosowanie energii odnawialnej w budownictwie, BIM, który nie tylko umożliwi bardziej efektywne nastawienie do projektowania, ale także do realizacji inwestycji i późniejszego zarządzania budynkiem na etapie użytkowania. Następnie e rosnąca automatyzacja czy kompetencje w zakresie wizualizacji 3D wykorzystywane do wczesnego wykrywania kolizji, generowania zestawień materiałowych oraz monitorowania stanu budowy. To rozwiązania, które w sposób bezpośredni pozwalają podnosić efektywność branży budowlanej i redukować poziom emisji. Ta innowacyjność przełoży się na konkurencyjność. Oczywiście ważną kwestią dla sektora budowlanego stają się również aspekty związane z ESG (Environmental, Social, Governance) i wynikającą z nich gospodarką obiegu zamkniętego.
Czynniki krytyczne dla branży
Powyższe elementy nabierają znaczenia i zaczynają odgrywać dużą rolę w definiowaniu strategii rozwoju nie tylko poszczególnych spółek budowlanych, ale i całego sektora. Kondycja branży budowlanej to barometr stanu każdej gospodarki. W wartościach bezwzględnych w Polsce to 11–12 proc. rocznych dochodów sektora finansów publicznych. Transformacja i wzrost innowacyjności w tej skali wymaga nakładów. Dlatego kluczowe jest pozyskiwanie kolejnych projektów finansowanych z programów inwestycji publicznych, zwłaszcza tych związanych z unijnym finansowaniem. To one stanowią gwarancję dalszego rozwoju branży budowlanej w Polsce, w szczególności w zakresie budownictwa kolejowego i drogowego.
Planując przyszłe realizacje, trzeba uwzględnić też ryzyka generowane przez zakłócenia w łańcuchach dostaw, które wpływają na realizacje projektów, np. dostępność i wzrost cen materiałów budowlanych, robocizny, a także samych pracowników.
Projektując strategię przyszłości, należy w sposób rzetelny zidentyfikować bariery. I to nie kwestia przywołanego przeze mnie na początku pesymizmu, ale realnej oceny ryzyk i skutecznego nimi zarządzenia. Mój osobisty ranking czynników krytycznych dla przyszłości rodzimej branży budowlanej to: rosnące koszty zatrudnienia, koszty materiałów, adaptacja limitów waloryzacyjnych, zapewnienie dalszego wysokiego poziomu inwestycji przy adekwatnej płynności finansowej, brak planów zagospodarowania przestrzennego i niska dostępność terenów inwestycyjnych oraz szybka transformacja budownictwa w kierunku zrównoważonego rozwoju. To zasadnicze wyzwania na następnych kilka lat.
A wracając do początku, czyli pesymizmu, to Stanisław Lem mówił: ,,Bądźmy dobrej myśli, bo po co być złej”. Osobiście uważam, że życiowe burze to sprawdzian siły charakteru zarówno w wymiarze jednostkowym, jak i globalnym. Optymizm pomaga je przetrwać, a zarazem wcale nie ceny sytuacji i podejmowania racjonalnych decyzji. Najważniejsze, żeby działać w oparciu o długofalową strategię, a nie czekać, aż sytuacja sama się zmieni.
Piotr Kledzik, prezes zarządu PORR SA
Tekst został opublikowany w elektronicznym wydaniu „Polskiego Kompasu 2022” dostępnym bezpłatnie do pobrania na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne
»» Pobierz teraz bezpłatnie PDF „Polskiego Kompasu 2022”:
