TYLKO U NAS
Wyzwania dla banków spółdzielczych
Inflacja, której obecnie wszyscy się obawiamy, towarzyszy nam – z przerwą rzędu paru lat, gdy kształtowała się poniżej 1 proc. i była nieodczuwalna – od początku transformacji gospodarczej. Od jesieni 2021 r. zaczęła coraz silniej się uwidaczniać w cenach niemal wszystkich towarów i usług, ale także w świadomości społecznej. Co ważne, jest to pierwsze takie doświadczenie generacji Z, która inflację znała do tej pory wyłącznie z podręczników lub opowiadań – stwierdza Krystyna Majerczyk-Żabówka, prezes zarządu Krajowego Związku Banków Spółdzielczych w tekście opublikowanym na łamach rocznika „Polski Kompas 2022”
Wraz z rozprzestrzenianiem się koronawirusa rozpoczął się proces szybkiego wzrostu cen surowców energetycznych i innych komponentów cenotwórczych w skali globalnej. Patrząc na to z dzisiejszej perspektywy – działania te zwiastowały coś gorszego niż tylko widmo inflacji na horyzoncie, stymulowanej wzrostem cen energii i surowców. Dało się słyszeć także głosy, że to działania związane z ambitnymi planami w zakresie ESG są winne wzrostowi cen energii, co stawiało je w dwuznacznym świetle. Innym zjawiskiem charakteryzującym ten okres była fragmentacja łańcuchów dostaw i wartości w stosunkach gospodarczych niemal całego świata, wraz z niebezpiecznie wyglądającym procesem polaryzacji i konfrontacji krajów Zachodu z mocarstwami o autorytarnym systemie sprawowania rządów.
Wprowadzone po wybuchu pandemii bliskie zera stopy procentowe obniżały koszt pieniądza, dzięki czemu stał się on bardziej dostępny dla większego grona klientów. Do tego źródła podaży pieniądza dołączyły środki pochodzące z krajowych i zagranicznych pakietów stymulacyjnych i innych wcześniejszych instrumentów finansowych, których zadaniem było ograniczenie skutków kryzysu pandemicznego i wcześniejszego globalnego kryzysu finansowego.
Duża podaż pieniądza na rynku, włączając również ten kredytowy, zaczęła napędzać spiralę cen nieruchomości oraz cen towarów i usług związanego z nieruchomościami sektora budowlanego. Powodowało to zarówno wzrost wartości udzielanych kredytów, jak i ich wolumenu. Zaczęło przybywać kredytobiorców z coraz większymi kredytami, które w większości były udzielane na warunkach zmiennego oprocentowania.
Najgorsze nadeszło 24 lutego 2022 r., gdy za naszą wschodnią granicą ponownie rozlało się zło – dokonano jawnej inwazji na niepodległą Ukrainę. Wywołało to ogrom ludzkiego cierpienia, towarzyszące temu wstrząsy społeczne, kolejne problemy gospodarcze, widmo przeciągającego się kryzysu, a także wstrząs dla gospodarki nie tylko naszego regionu, ale i całego świata. Trwający konflikt zbrojny powoduje, że sytuację gospodarczą w Europie trudno uznać za stabilną, co odbije się na możliwościach utrzymania wysokiego wzrostu gospodarczego zarówno ze względu na sytuację u naszych partnerów handlowych, jak i na czynniki wewnętrzne.
Splot niekorzystnych czynników
W tej sytuacji warto zwrócić uwagę na rolę oraz faktyczne położenie banków w polskiej gospodarce.
Otóż, najpierw pozbawione zostały one części źródeł dochodu w środowisku bardzo niskich stóp procentowych. Dodatkowo banki udzielające kredytów preferencyjnych musiały de facto do nich dopłacać. Z kolei podniesienie stóp procentowych w odpowiedzi na szybko przyrastającą inflację i konsekwencje z tym związane w postaci wzrostu kosztów finansowania i rządowych prób łagodzenia tej sytuacji – pogłębiły jedynie i skomplikowały sytuację banków zarówno organizacyjnie, jak i finansowo. Wzrost stóp procentowych przyczynia się bowiem nie tylko do poprawy poziomu przychodów odsetkowych, ale także do wzrostu ryzyka kredytowego posiadanego portfela, jak również obniżenia wartości posiadanych obligacji stałokuponowych. W tych okolicznościach na barki banków spadł dodatkowy ciężar – co warto tu zaznaczyć: bez większego dialogu z nimi – wakacji kredytowych, do których uprawniono regulacyjnie bardzo szeroką grupę kredytobiorców.
Innymi wyzwaniami w najbliższych kwartałach, obok wymienionych, będzie zamiana wskaźnika referencyjnego WIBOR i utrzymanie bezpieczeństwa teleinformatycznego ze względu na dynamicznie rosnącą rolę IT oraz aktywność cyberprzestępców, na którą w ramach działań edukacyjnych sektor banków spółdzielczych zwraca uwagę swoich członków i klientów. Dochodzi do tego wyzwanie natury makroekonomicznej – działalność banków jest z natury procykliczna i osiągają one słabsze wyniki w czasie osłabienia wzrostu gospodarczego.
Banki powinny być partnerem
Wskazując na powyższe, nie chodzi o samo przytoczenie pełnej listy obciążeń finansowych i innych wyzwań regulacyjno-organizacyjnych o znacznych konsekwencjach finansowych dla banków. Istotną kwestią jest dostrzeżenie fundamentalnej roli banków w rozwoju gospodarki i wokół tego powinna się toczyć dyskusja.
Uznaję, że jest wiele tematów do rozmów, przy czym bankowcy mogą rozmawiać raczej sami z sobą. Trudno bowiem usłyszeć dialog między sektorem bankowym a prawodawcą i regulatorem. Pozwala to postulować, aby w przyszłości strona projektująca rozwiązania w swoich pracach bardziej uwzględniała perspektywę sektora, bez którego nie może się rozwijać żadna gospodarka. W tym miejscu warto wspomnieć, że banki są także partnerem przy realizacji zadań związanych z programami rządowymi, a banki spółdzielcze w szczególności uczestniczą w tych związanych ze wspieraniem sektora rolno-spożywczego. Można tu przykładowo wskazać udzielanie kredytów preferencyjnych, realizację programu „Czyste powietrze”, przydzielanie środków z wielu programów operacyjnych czy innych zadań realizowanych ze wsparciem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Rodzi się zasadne pytanie, jak w tej sytuacji m.in. banki spółdzielcze mają wspierać rozwój rolnictwa i przetwórstwa, aby zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe kraju, jeżeli muszą ponosić wysokie koszty realizacji działań z sektorem bankowym praktycznie niekonsultowanych.
W tych trudnych warunkach banki spółdzielcze zachowują jednak swój spółdzielczy charakter – pozostają blisko społeczności lokalnych. Tradycyjna, wytyczona przez wartości spółdzielcze i troskę o społeczność lokalną postawa ludzi bankowości spółdzielczej w czasie pandemii i przyspieszających zmian technologicznych nabiera podstawowego znaczenia – pomaga w efektywny sposób wielu osobom i przedsiębiorstwom przetrwać trudny czas. Odbywa się to dużym wysiłkiem organizacyjnym, także po stronie banków spółdzielczych i ich pracowników.
Należy podkreślić, że banki spółdzielcze dokładają wszelkich starań, aby sprostać ciągle nowym wyzwaniom, w tym wymagającym inwestycji. Związane są one z wymogami stawianymi nie tylko przez towarzyszący codzienności rozwój technologiczny czy pojawiające się zagrożenia, ale też nowymi wymogami, które określają krajowe i unijne organy regulacyjne. Sprostanie im wiąże się z nieustannymi przeobrażeniami i wysokimi nakładami inwestycyjnymi.
Sektor bankowości spółdzielczej, mimo że zmienia swoje oblicze, nie zmienia swojej tożsamości, pozostaje wierny swoim zasadom i wartościom, zbieżnym z zasadami solidarności społecznej, która powinna być zawsze ważna dla wszystkich interesariuszy. Istotne jest jednak poszukiwanie takich rozwiązań, które nie stoją w sprzeczności z rachunkiem ekonomicznym spółdzielczości.
Krystyna Majerczyk-Żabówka, prezes zarządu Krajowego Związku Banków Spółdzielczych
Tekst został opublikowany w elektronicznym wydaniu „Polskiego Kompasu 2022” dostępnym bezpłatnie do pobrania na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne
»» Pobierz teraz bezpłatnie PDF „Polskiego Kompasu 2022”:
