Co i jak jeść w czasie rehabilitacji i rekonwalescencji

Właściwe odżywianie w okresie rekonwalescencji po chorobie lub w jej trakcie jest niezwykle istotnym elementem rehabilitacji pourazowej. Zazwyczaj zmuszeni jesteśmy do leżenia w łóżku przez dłuższy okres. W tym właśnie czasie odpowiednia wiedza dietetyczna oraz indywidualne podejście do pacjenta może zmniejszyć i tak nieuniknione straty masy mięśniowej.

Na szybkość z jaką sarkopenia będzie zachodzić ma wpływ wiele składowych diety. Chodzi tutaj przede wszystkim o odpowiednio dopasowaną kaloryczność diety oraz wystarczającą podaż białka i jego dystrybucja w ciągu dnia, przy każdym posiłku. Ważne są także antyoksydanty, kwasy tłuszczowe omega-3, a także suplementacja witaminą D.

Sarkopenia

Jest to wieloetapowy proces zaniku własnych komórek mięśniowych. Zazwyczaj rozpoczyna on się u osób w podeszłym wieku, lecz może również być widoczny u osób prowadzących bierny tryb życia oraz u rekonwalescentów. Na taki stan rzeczy wpływa w głównej mierze brak aktywności ruchowej danego mięśnia oraz niedoborowa dieta, widoczna głównie przy zbyt małej ilości białka.

Odpowiednio dobrana kaloryczność diety

W naszym organizmie nieustannie zachodzą dwa główne procesy: katabolizm oraz anabolizm. Podchodząc do tematu czystko logiczne, przy zbyt małej dziennej podaży energii organizm zaczyna wzmagać rozkład najpierw glukozy krwi, następnie glikogenu mięśniowego oraz wątrobowego, a później z adipocytów do wolnych kwasów tłuszczowych. Przy długotrwałym deficycie kalorycznym organizm w końcu z braku innych substratów zacznie przekształcać mięśnie w aminokwasy, które posłużą jako źródło energii potrzebnej do życia. W okresie rehabilitacji ważne jest, aby pacjent dostał dobraną pod swoje parametry dietę rozpisaną przez dietetyka.

Podaż białka

Drugim, zaraz po kaloryczności diety najważniejszym elementem jest białko. Ten makroskładnik bierze udział w wielu procesach zachodzących w naszym organizmie. To dzięki niemu między innymi działają enzymy, budowane są przeciwciała, możliwa jest naprawa oraz dobudowywanie nowych komórek mięśniowych. Podczas spożycia białek jednocześnie wzrasta synteza białek mięśniowych. Wedle zaleceń, aby zapewnić optymalne jej stężenie, należy zjeść porcje około 25-30 gramów białka w każdym posiłku. Istotna jest także jego dzienna ilość, która powinna się mieścić między 0,9, a 1,6 gram białka na każdy kilogram masy ciała. Przy czym wyższe widełki odnoszą się do osób aktywnych fizycznie oraz sportowców. W przypadku osób unieruchomionych również powinny obowiązywać wyższe granice, ze względu na małą aktywność ruchową.

Antyoksydanty

Wedle badań zwiększony poziom stresu oksydacyjnego dodatkowo wzmaga proces sarkopenii. Reaktywne formy tlenu, czy po prostu wolne rodniki na poziomie molekularnym uszkadzają strukturę białek mięśniowych. Ale nie tylko, bowiem niszczą oraz zmieniają nasze DNA, oksydują lipidy i wpływają na produkcję cytokin prozapalnych. Produkty zawierające duże ilości antyoksydantów, takie jak owoce jagodowe, warzywa czy właściwe oleje roślinne, po wchłonięciu w świetle jelit walczą z krążącymi po naszym ciele wolnymi rodnikami.

Kwasy tłuszczowe omega-3 

Czynnikiem wpływającym na przyspieszoną utratę masy mięśniowej zaobserwowano również u osób, u których przejawia się nieustanny stan zapalny. Ponadto wykazano związek pomiędzy markerami stanu zapalnego, a nasilonym katabolizmem. Pozytywny wpływ na odpowiednie tego procesu jest podaży jedno- oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega, przy czym ważniejsze w profilaktyce są kwasy omega-3. Na ich pozytywny wpływ przeprowadzono wiele badań, które wykazały, że mają one wpływ na ogólny metabolizm oraz zmniejszenie stanów zapalnych.

Witamina D

W tkance mięśniowej znajdują się specjalne receptory dla witaminy D, które po aktywacji wspierają syntezę białek mięśniowych. W licznych badaniach zaobserwowano, że niski jej poziom związany jest z mniejszą siłą i masą mięśniową oraz tak zwanym zespołem kruchości. Niestety poziom witaminy D w ogółu populacji jest zbyt mały, co tylko dodatkowo zmusza do jej suplementacji zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, nie wspominając już o konieczności jej stosowania u chorych.

Podsumowanie

Niewłaściwe żywienie odgrywa znaczącą rolę w utracie masy mięśniowej. Wiele nawarstwiających się przez lata zaniedbań oraz błędów dietetycznych przyczynia się do katabolzimu naszych tkanek. Zwłaszcza u osób starszych ważne jest, aby regularnie raz do roku wykonywać badania przesiewowe, w celu wykrycia ewentualnych niedoborów żywieniowych. Ważna jest także edukacja żywieniowa już od najmłodszych lat. Wprowadzenie dobrze zbilansowanej diety oraz regularnej aktywności fizycznej od dziecka ma wpływ na nasze zdrowie oraz kondycję w wieku starszym. Aktywność fizyczna jest bardzo ważna dla osób starszych, gdyż nie tylko niejako nas odmładza, ale również zachowuje wypracowaną przez lata masę mięśniową.

Filip Siódmiak