TYLKO U NAS
Czy wymiana informacji w sektorze bankowym może mieć znaczenie dla bezpieczeństwa i stabilności gospodarki?
Ostatnie lata, przynosząc całe spektrum niespodziewanych i kryzysowych sytuacji, wyraźnie pokazały, jakie znaczenie dla bezpiecznego i stabilnego funkcjonowania gospodarki ma cyfrowa transformacja – stwierdza Piotr Alicki, prezes Zarządu Krajowej Izby Rozliczeniowej na łamach rocznika „Polski Kompas 2023”.
Firmy, które z wyprzedzeniem zainwestowały we wdrożenie nowoczesnych rozwiązań technologicznych, zdecydowanie sprawniej poradziły sobie z nowymi bezprecedensowymi okolicznościami rynkowymi i geopolitycznymi.
Technologia nie tylko pozwoliła im efektywniej odpowiedzieć na potrzebę zachowania ciągłości działania, ale również umożliwiła skuteczniejsze mitygowanie ryzyk związanych ze spowolnieniem rozwoju gospodarki czy wręcz z jej zatrzymaniem, które stało się trudnym doświadczeniem niektórych sektorów.
Technologiczne zaplecze bazą rozwoju i bezpieczeństwa gospodarki
Mamy coraz więcej dowodów na to, że zastosowanie nowoczesnych i bezpiecznych narzędzi cyfrowych przynosi nie tylko wymierne korzyści biznesowe, ale także przekłada się na zwiększenie poziomu innowacyjności w skali całego kraju, a co za tym idzie – wzmacnia naszą konkurencyjność na arenie międzynarodowej. Lepsza pozycja polskich firm w świecie pod względem atrakcyjności inwestycyjnej, zwiększanie eksportu, wzrost PKB – to tylko wybrane korzyści płynące z zaawansowania technologicznego w biznesie.
Jednak, jak pokazują rynkowe dane, wciąż mamy ogromne pole do działania. W ostatnim rankingu Digital Economy and Society Index (DESI), mierzącym poziom digitalizacji europejskich gospodarek, uplasowaliśmy się na dość niskiej pozycji – zajmując 24. miejsce na 27 przebadanych krajów Unii. Z tego zestawienia wynika, że aby nadgonić lukę w poziomie digitalizacji między Polską a czołowymi gospodarkami, najpilniejsze są inwestycje w obszar dostępności cyfrowych usług publicznych zarówno dla obywateli, jak i dla przedsiębiorstw, gdzie nasze obecne wyniki to odpowiednio 57 pkt przy średniej unijnej 75 pkt oraz 70 pkt przy średniej unijnej 82 pkt (w skali 0–100 pkt).
Od czego zacząć zwiększanie poziomu implementacji technologii w polskim biznesie? Pełne wykorzystanie potencjału cyfrowych narzędzi do rozwoju krajowej gospodarki wymaga konsekwentnej, międzysektorowej współpracy na wielu poziomach. Doskonałym przykładem efektywnie wprowadzonych inicjatyw cyfrowych mogą być usługi realizowane z wykorzystaniem bankowości elektronicznej, jak np. rządowy Program Rodzina 500+, potwierdzanie tożsamości on-line za pośrednictwem mojeID czy przelewy na telefon BLIK, wykonywane w systemie Express Elixir. Procesy zdalne efektywnie wspiera podpis elektroniczny, z którego chce korzystać już 6 na 10 Polaków . Projekty inicjowane w sektorze finansowym z czasem są adoptowane w innych branżach – jak np. usługi oparte na technologii blockchain, której potencjał jest praktycznie nieograniczony, a już dziś wykorzystywany jest m.in. do archiwizowania dokumentów, uwierzytelniania własności dóbr luksusowych i unikatowych (tokenizacja), rozwoju IoT czy zawierania smart kontraktów. Z dotychczasowych doświadczeń wynika, że najszybciej upowszechniają się rozwiązania, które są oparte na współpracy komercyjnych sektorów gospodarki, banków i sektora publicznego. Ta synergia efektywnie napędza rozwój cyfrowej gospodarki. Wspólne inicjatywy pomagają usprawniać usługi publiczne, obniżać koszty nowych rozwiązań czy korzystać z efektu skali, który opłaca się klientom i przedsiębiorstwom. Dodatkowo rosnąca świadomość odpowiedzialności za jakość i bezpieczeństwo usług cyfrowych sprawia, że przez wszystkich uczestników rynku coraz silniej rozpoznawana jest konieczność budowania cyberodporności i skutecznego przeciwdziałania aktywności cyberprzestępców.
Sektorowa wymiana informacji na rzecz bezpieczeństwa i stabilności
Inspirującym przykładem korzyści płynących ze wspólnego działania jest najnowsza inicjatywa KIR realizowana we współpracy ze Związkiem Banków Polskich (ZBP) oraz z największymi polskimi bankami – Sektorowe Centrum Usług AML (SCU_AML), wspierające sektor bankowy w procesach zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
Przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu jest wyzwaniem globalnym i ma kluczowe znaczenie dla utrzymania uczciwości, bezpieczeństwa i stabilności systemu finansowego oraz zapobiegania korupcji i innym nielegalnym działaniom. SCU_AML powstało w odpowiedzi na potrzebę wzmocnienia efektywności działań z zakresu AML w Polsce, wynikającą zarówno z ograniczeń w efektywności obecnych rozwiązań, jak i z rosnącej presji regulacyjnej ze strony UE, która wymaga rozbudowania procesów weryfikacji tożsamości klientów, pochodzenia ich środków czy wykrywania anomalii w realizowanych przez nich transferach pieniężnych.
SCU_AML to unikatowe rozwiązanie, które dostarcza zaawansowane usługi bazujące na danych sektorowych zgromadzonych w systemach KIR i ZBP oraz wiedzy uczestniczących podmiotów. Unikatowość tego rozwiązania wiąże się przede wszystkim z możliwością świadczenia usług pojedynczemu uczestnikowi w oparciu o pełen wachlarz danych sektorowych zgromadzonych w Systemie Teleinformatycznym Izby Rozliczeniowej (STIR), systemach płatności prowadzonych przez KIR, tematycznych bazach danych utrzymywanych przez ZBP oraz danych pochodzących z poszczególnych banków. Oczywiście taka konstrukcja usług musi mieć solidne ramy prawne, ale tutaj zarówno legislatorzy unijni, jak i krajowi umożliwili wymianę większości kluczowych informacji i stworzyli bardzo przyjazny klimat dla wymiany informacji w celach zwiększenia bezpieczeństwa oraz AML.
Zadaniem SCU_AML jest podniesienie efektywności procesów AML, wsparcie procesów analitycznych odnoszących się do klientów (KYC – Know Your Customer) przez dostarczanie bankom informacji na temat cech klienta, struktury jego transakcji oraz charakterystyki kontrahentów, a także unifikacja komunikacji międzybankowej w obszarze AML i redukcja kosztów ponoszonych przez sektor bankowy przez centralizację i standaryzację działań. Każdy bank, który decyduje się na uczestnictwo w projekcie, zyskuje dostęp do szerokiego zakresu usług, na których podstawie może lepiej oszacować ryzyka związane z poszczególnymi transakcjami czy też całą aktywnością jego klientów w sektorze. Dotychczas samodzielna analiza profilu transakcyjnego klienta przez bank, bez dostępu do informacji zewnętrznych, była praktycznie niemożliwa. Dzięki wykorzystaniu sztucznej inteligencji i stałym procesom monitorującym banki uczestniczące dostają ostrzeżenia i alerty sugerujące, że warto się przyjrzeć danej aktywności. Dodatkowo banki uczestniczące otrzymują kompleksową informację o kliencie, m.in. identyfikację i analizę danych związanych z listą osób, w stosunku do których wymagane są szczególne procedury postępowania.
Formalne uruchomienie SCU_AML pozwala mówić o wspólnym sukcesie całego sektora bankowego, ale zarazem poszerza zakres wyzwań, jakim należy sprostać. Wyzwania te dotyczą zarówno KIR i ZBP, jako twórców rozwiązania, jak i banków, które otrzymują możliwość wykorzystania zupełnie nowych rodzajów informacji. Procesy AML i KYC, z którymi spotykamy się w instytucjach finansowych, np. przy okazji otwierania rachunku w nowym banku czy przelewaniu większych kwot, są dzisiaj bardzo rozbudowane, realizowane często przez kilka różnych jednostek, stąd zaplanowanie zmian, a następnie ich zaimplementowanie przez IT jest czasochłonne. Współpracując na co dzień z bankami, widzimy, że droga od pozyskania nowych danych, ich analizy i interpretacji, przez dostosowanie procedur operacyjnych aż do odpowiedniego przygotowania narzędzi informatycznych, stanowi poważne wyzwanie dla każdej instytucji. Natomiast bardzo szybko zauważalna jest różnica w jakości i wartości informacji przygotowywanych na bazie sektorowych danych, które dla pojedynczego banku nie były dotychczas dostępne. Już teraz obserwujemy, że zacieśnienie w ten sposób współpracy między bankami przyczyniło się do poprawienia efektywności zespołów AML działających w poszczególnych instytucjach finansowych oraz sprawniejszego wykrywania anomalii transakcyjnych. To przekłada się także na usprawnienie procesu oceny ryzyka związanego z klientem – zarówno nowym, jak i istniejącym.
W niedalekiej przyszłości rozwój usług SCU_AML obejmie także zupełnie nowy zakres danych, jaki pojawi się w STIR, mianowicie dane pochodzące od podmiotów rynku usług płatniczych przekazywane do Systemu Informacji Finansowej (SInF). Dane te wraz z implementacją Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego 2015/847 w sprawie informacji towarzyszących transferom środków pieniężnych w znaczący sposób podniosą poziom wiedzy o części klientów banków, a tym samym pozwolą na precyzyjniejszą ocenę ryzyka relacji. Planując rozwój SCU_AML, bardzo duży nacisk kładziemy też na wykorzystanie najnowszych zdobyczy technologicznych, takich jak sztuczna inteligencja czy uczenie maszynowe, w których widzimy ogromny potencjał zarówno na stałe podnoszenie jakości świadczonych usług, jak i wprowadzanie nowych.
Silne ramy AML i odpowiedni nadzór w zakresie przeciwdziałania nieuczciwym praktykom budują zaufanie inwestorów zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Skuteczny monitoring transakcji finansowych świadczy o zdrowiu systemu finansowego i tworzy korzystny kontekst dla długoterminowych inwestycji, sprzyjając zarazem stabilności gospodarczej. Dlatego też SCU_AML, choć jest koncepcją ściśle sektorową, odgrywa istotną rolę w bezpieczeństwie i stabilności sytuacji gospodarczej w Polsce.
Piotr Alicki, prezes Zarządu Krajowej Izby Rozliczeniowej
Tekst został opublikowany w elektronicznym wydaniu „Polskiego Kompasu 2023” dostępnym bezpłatnie do pobrania na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne
»» Pobierz teraz bezpłatnie PDF „Polskiego Kompasu 2023”:
APPLE APP STORE - KLIKNIJ TUTAJ
Polecamy i zachęcamy do lektury tego wyjątkowego rocznika
