TYLKO U NAS
Trudna droga do zrównoważonego raportowania
Idea zrównoważonego finansowania i wizja wiodącej roli sektora finansowego we wspieraniu realizacji celów zrównoważonego rozwoju jest znana od wielu lat. Unia Europejska jednak dopiero w ostatnich latach i miesiącach podjęła wiele zdecydowanych działań regulacyjnych w zakresie wprowadzania jednolitych standardów oceny wypełniania tych celów – wskazuje Sebastian Bodzenta wiceprezes Banku Ochrony Środowiska SA na łamach rocznika „Polski Kompas 2023”.
Ostatnie zawirowania związane z pandemią COVID-19, rosyjską inwazją na Ukrainę, inflacją czy migracją pokazały, jak ważne są działania związane z transformacją klimatyczną, środowiskową, ale także społeczną.
Te zjawiska jeszcze bardziej mobilizują UE oraz pozostałych uczestników rynków do podjęcia zdecydowanych działań w tym obszarze. Drogi do zrównoważonego rozwoju nie uda się pokonać bez zmian regulacyjnych oraz zaangażowania społecznego i finansowego. Sektor finansowy – banki, firmy ubezpieczeniowe, fundusze private equity i fundusze emerytalne – odgrywa kluczową rolę w wypełnianiu luki inwestycyjnej dla finansowania przejścia na bardziej zrównoważoną gospodarkę oraz mitygacji i adaptacji do zmian klimatu. Szacuje się, że w latach 2021–2030 banki mogłyby zapewnić przedsiębiorstwom nawet 1,5 biliona dolarów na rzecz realizacji zrównoważonych inwestycji.
Wśród wielu narzędzi regulacyjnych UE dla wspierania zrównoważonego finansowania można wymienić m.in. te dotyczące raportowania informacji niefinansowych. Akty prawne takie jak Dyrektywa UE 2022/2464 o sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (dyrektywa CSRD) czy Rozporządzenie 2020/852 w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje (tzw. taksonomia) mają w założeniach zapewnić przejrzystość, porównywalność i wiarygodność zrównoważonych finansów. Dzięki jednolitej systematyce definicji tego, co nazywa się zrównoważonym, oraz dzięki jednolitym standardom raportowania będzie możliwa ocena zaangażowania i strategii transformacji sektora. Celem jest umożliwienie inwestorom, klientom i nadzorcom porównywania spółek i zrównoważonych produktów finansowych. Praktyczne wdrożenie tych ważnych celów i nowych wymogów okazuje się jednak bardzo skomplikowanym zadaniem, a tryb, w jakim Unia Europejska wprowadza nowe regulacje, utrudnia rzetelne przygotowanie się do ich realizacji zarówno podmiotom zobowiązanym do raportowania, jak i krajowym regulatorom. Dyrektywa CSRD została opublikowana w grudniu 2022 r. Państwa członkowskie mają 18 miesięcy na zaimplementowanie przepisów dyrektywy do porządku krajowego. Dyrektywa zwiększa zakres odpowiedzialności firm w wymiarze ESG, tj. środowiskowym, społecznym i ładu korporacyjnego. Rozszerzona grupa przedsiębiorstw będzie zobowiązana przedstawiać większy niż obecnie i ujednolicony zakres informacji na temat zrównoważonego rozwoju. Pierwsza sprawozdawczość według nowych zasad powinna dotyczyć roku obrotowego rozpoczynającego się 1 stycznia 2024 r. lub po tej dacie. Przedstawiciele podmiotów objętych nowymi obowiązkami zgodnie nazywają nowe obowiązki rewolucją w obszarze raportowania niefinansowego.
Szczegółowy zakres raportowanych informacji będzie zawarty w standardach raportowania (ESRS). Do ich przyjęcia na mocy dyrektywy CSRD upoważniona jest Komisja Europejska. Projekty ESRS opracowywane są przez Europejską Grupę Doradczą ds. Sprawozdawczości Finansowej (EFRAG). Zgodnie z CSRD Komisja Europejska jest zobowiązana przyjąć pierwszy zestaw ESRS do 30 czerwca 2023 r. Ten proces już jest opóźniony – obecnie trwają konsultacje publiczne kolejnej wersji standardów. Opóźnienia w pracach KE prawdopodobnie nie przełożą się na przesunięcie terminów obowiązków sprawozdawczych dla raportujących spółek, co utrudnia przygotowanie się do wdrożenia standardów.
Trudności w praktycznym wdrażaniu przysparza także taksonomia zielonych aktywów. W pierwszych latach obowiązków raportowych jednym z wyzwań dla raportujących banków był brak możliwości bazowania na sprawozdaniach klientów, którzy realizowali swoje pierwsze ujawnienia taksonomiczne w tym samym czasie. Wiele emocji wywołuje wysoki poziom skomplikowania kryteriów technicznych taksonomii oraz ich późna publikacja – akty delegowane dla celów 4. i 6. zostały przyjęte na początku czerwca 2023 r., ale nadal nie zostały opublikowane w językach ojczystych. To opóźnienie w stosunku do dwóch pierwszych celów nie pozwala na pokazanie pełnej zgodności z taksonomią. Niedostateczna precyzyjność zapisów regulacji sprawia, że zobowiązane do raportowania spółki wkładają duży wysiłek i ponoszą istotne koszty przygotowania do realizacji obowiązków sprawozdawczych.
Obecnie wśród głównych przeszkód w uzyskaniu użyteczności sprawozdawczości taksonomicznej jest przede wszystkim niedobór danych pozwalających rzetelnie ocenić wszystkie kryteria badanej działalności, np. emisje w cyklu życia produktu. Dodatkowo fakt, że obowiązkami raportowania są objęte tylko wybrane spółki, sprawia, że wartości raportowanego wskaźnika udziału zielonych aktywów (wskaźnik GAR) są uzależnione od struktury portfela instytucji finansowej. Wszystko to powoduje, że obowiązkowa sprawozdawczość taksonomiczna jeszcze nie odzwierciedla rzeczywistego poziomu zieloności aktywów.
Wyniki badania PwC „Zielone finanse po polsku”, przeprowadzonego w 2022 r., wykazały, że tylko połowa ankietowanych przedstawicieli instytucji finansowych uznała, że „ich instytucja jest na bieżąco ze wszystkimi wymogami zrównoważonego finansowania”. Wynik ten stanowił zarazem znaczącą poprawę w porównaniu z rezultatami badania z 2021 r. – wtedy jedynie 21 proc. przebadanych banków deklarowało bycie na bieżąco z obowiązującymi regulacjami. Ten pozytywny trend powinien się utrzymać i to właśnie wśród instytucji bankowych można oczekiwać wykształcenia najlepszych praktyk w tym zakresie.
Taksonomia i nowa dyrektywa dotycząca raportowania informacji niefinansowych w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu, czyli CSRD, w założeniach mają zapewniać porównywalność i wiarygodność ujawnień spółek, przyspieszając realizację bardzo ważnych celów ekologicznych i społecznych. Przygotowanie do spełniania wymogów regulacji w obecnym kształcie wymaga jednak długotrwałego wysiłku i zasobów – ludzkich i technologicznych. Świadomość konieczności realnych działań na rzecz zrównoważonego rozwoju staje się coraz bardziej powszechna, jednak ich wdrażanie wymaga przezwyciężenia wielu barier: politycznych, regulacyjnych, biznesowych, technologicznych, kulturowych. Należy też pamiętać, że dyrektywy i regulacje to jedno. Kluczowe jest jednak to, jak z wymaganiami „utransparentnienia” pozafinansowych aspektów działalności biznesowej poradzą sobie same firmy. W końcu, niezależnie od regulacji i przepisów, to ich rzeczywiste działania będą mieć wpływ na naszą przyszłość.
Sebastian Bodzenta wiceprezes Banku Ochrony Środowiska SA
Tekst został opublikowany w elektronicznym wydaniu „Polskiego Kompasu 2023” dostępnym bezpłatnie do pobrania na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne
»» Pobierz teraz bezpłatnie PDF „Polskiego Kompasu 2023”:
APPLE APP STORE - KLIKNIJ TUTAJ
Polecamy i zachęcamy do lektury tego wyjątkowego rocznika
