Okręt flagowy naszej gospodarki i wyzwania przyszłości
Dalszy rozwój PKN ORLEN będzie się opierał na silnych filarach naszej podstawowej działalności. Będziemy też szukać nowych obszarów wzrostu, tak aby efektywnie wykorzystać trendy, które w perspektywie kolejnych lat będą oddziaływać na branżę paliwową – pisze w „Polskim Kompasie 2017” Wojciech Jasiński, prezes zarządu PKN ORLEN
Tempo zmian na świecie zdecydowanie przyspiesza, a globalne megatrendy mają coraz większy wpływ na nasze życie. Tradycyjne centrum popytu na paliwa przesuwa się z krajów OECD w kierunku dynamicznie rozwijających się regionów Azji, Bliskiego Wschodu, Ameryki Łacińskiej i Afryki. Stopniowo zmienia się także miks energetyczny: rośnie znaczenie gazu ziemnego i odnawialnych źródeł energii, choć większość prognoz wskazuje, że ropa naftowa pozostanie najważniejszym źródłem energii.
Nie sposób podtrzymać rozwoju gospodarczego świata bez węglowodorów. Z tego powodu pomimo wyraźnego rozwoju napędów alternatywnych konsumpcja paliw w globalnym sektorze transportowym w przewidywalnej przyszłości będzie rosła. Te wnioski zostały uwzględnione w strategii PKN ORLEN, którą ogłosiliśmy w grudniu 2016 r. Dalszy rozwój koncernu będzie się więc opierał na silnych filarach naszej podstawowej działalności. Nie zapomnimy jednak o poszukiwaniu nowych obszarów wzrostu, tak aby efektywnie wykorzystać trendy, które w perspektywie kolejnych lat będą oddziaływać na branżę paliwową.
Ropa pozostanie głównym paliwem
Zapotrzebowanie na energię będzie rosło w perspektywie 15–20 lat, napędzane wzrostem gospodarczym i przyrostem liczby ludności na świecie. W latach 2015–2035 wielkość światowego PKB ma się podwoić z 70 do 135 bln dol. Wraz ze wzrostem PKB w krajach rozwijających się będzie rosło zapotrzebowanie na energię: dziś popyt na nią w tych krajach jest dziesięciokrotnie mniejszy niż w krajach rozwiniętych. Dostawy energii w tamte rejony świata pozwolą poprawić standard życia milionów ludzi. Wpływ ma również demografia; światowa populacja będzie przyrastać w tempie ok. 1 proc. średniorocznie i do 2035 r. osiągnie poziom 9 mld ludzi.
Mimo ewolucji rynku energetycznego ropa naftowa w przewidywalnej przyszłości pozostanie podstawowym źródłem energii. Każda epoka charakteryzuje się wykorzystaniem w gospodarce innego rodzaju paliwa. Do połowy XIX w. głównym źródłem energii było spalanie drewna. W latach 1850–1950 mieliśmy epokę węgla kamiennego. Od 1950 r. mamy do czynienia z epoką ropy naftowej, a od kilku lat rośnie też znaczenie gazu ziemnego. W perspektywie kolejnych 20 lat ropa i gaz pozostaną głównymi składowymi globalnego miksu energetycznego. Zapotrzebowanie na ropę naftową w latach 2015–2035 wzrośnie z 93 do 106 mln bbl/d [baryłek ropy naftowej dziennie – przyp. red.]: rok do roku globalny popyt na ropę będzie rósł w tempie 0,7 proc. Motorem popytu na ropę jest powstawanie nowych grup odbiorców związanych m.in. ze wzrostem liczby samochodów w Afryce i Indiach, wzrostem PKB w Azji oraz z demografią i rozwojem petrochemii.
Megatrendy w transporcie
Ropa jest podstawowym paliwem w transporcie i w horyzoncie 20 lat będzie trudno to zmienić. Postęp technologiczny i restrykcyjne standardy emisyjne nie zmienią trendu wzrostu zapotrzebowania na paliwo w transporcie: do 2040 r. wielkość floty samochodów osobowych wzrośnie we wszystkich regionach świata. Największy przyrost odnotują Chiny: wzrost o 250 proc. do 410 mln pojazdów w 2040 r., a roczny przebieg samochodów osobowych w latach 2020–2030 wzrośnie o 25 proc.
W latach 2015–2035 należy również oczekiwać ciągłego wzrostu zapotrzebowania na paliwo w sektorze transportu ciężarowego; rozwój gospodarczy w krajach azjatyckich przełoży się na zwiększenie floty pojazdów dostawczych.
W dłuższej perspektywie rynek paliwowy zmieni się pod wpływem takich megatrendów jak elektromobilność czy pojazdy autonomiczne. Rozwój nowoczesnych technologii umożliwia poprawę efektywności silników spalinowych. Katalizatorem innowacji w tym zakresie będą przede wszystkim coraz bardziej restrykcyjne normy emisji spalin, a także preferencje konsumentów. Prognozuje się, że w latach 2015–2035 flota pojazdów elektrycznych wzrośnie z 1,5 mln do 100 mln (6 proc. globalnej floty). Ponad 50 proc. ze 100-milionowej floty pojazdów elektrycznych będą stanowić pojazdy hybrydowe napędzane zarówno silnikiem elektrycznym, jak i spalinowym. W związku z tym eksperci zakładają, że w umiarkowanym scenariuszu, w perspektywie do 2035 r., elektromobilność może doprowadzić do ograniczenia popytu na ropę w sektorze transportu osobowego o 1–2 mln bbl/d.
Rynek paliwowy w Europie Środkowo-Wschodniej charakteryzuje się znacznie wyższym tempem wzrostu niż w krajach Europy Zachodniej. Wzrost gospodarczy w Polsce – od wielu lat wyższy w ujęciu średnim niż w UE – pozytywnie wpływa na zużycie paliw w naszym kraju. Znacząco rozwija się park samochodowy – jeszcze w 2000 r. w naszym kraju było zarejestrowanych 340 samochodów na 1 tys. mieszkańców, ale w 2016 r. ta liczba już niemal się podwoiła i wyniosła 740 pojazdów na 1 tys. mieszkańców. Wartości te przekładają się na skokowy wzrost konsumpcji paliwa – w okresie od 2000 r. do dziś rynek paliw w Polsce wzrósł o ponad 70 proc. – z 10 do ponad 17 mln ton sprzedawanych obecnie benzyny i oleju napędowego. Przekłada się to pozytywnie na kondycję branży rafineryjnej w naszym kraju – obie największe rafinerie w Polsce znacząco inwestują, by sprostać wzrostowi zapotrzebowania na paliwa. Co więcej, znaczna redukcja szarej strefy pokazała, jak duża część rynku była wcześniej przejęta przez nielegalny handel. Kilkunastoprocentowe wzrosty legalnej sprzedaży paliw odnotowane przez PKN ORLEN w 2016 r. świadczą o powrocie do normalności.
Perspektywiczna elektromobilność
Musimy jednak być przygotowani na zmiany w segmencie transportu osobowego, które w końcu nadejdą. W tym kontekście pilotażowo wkraczamy w zupełnie nowe i bardzo perspektywiczne obszary. Testujemy rozwiązania z zakresu elektromobilności: w ramach współpracy z firmą Tesla na kilku stacjach w Polsce i w Niemczech otworzyliśmy punkty ładowania pojazdów elektrycznych. W kolejnych latach na naszych stacjach zaczną się pojawiać punkty ładowania również dla innych pojazdów z napędem elektrycznym. W tym roku w naszej niemieckiej sieci Star uruchomiliśmy też pierwszy pilotażowy punkt tankowania aut zasilanych wodorem. Odpowiadamy w ten sposób przede wszystkim na potrzeby świadomych ekologicznie klientów zza zachodniej granicy, ale też budujemy cenne kompetencje i doświadczenie, które pomogą nam w rozwoju sprzedaży paliw alternatywnych na stacjach w Polsce. Udostępniamy naszym klientom także nowoczesne modele mobilności w mieście. W ramach współpracy z firmą Traficar umożliwiliśmy wypożyczenie na stacjach paliw PKN ORLEN aut na minuty (tzw. car sharing).
Rośnie popyt na produkty rafineryjne
PKN ORLEN zamierza wykorzystać dźwignię podtrzymującą popyt na produkty rafineryjne, którą jest wzrost zapotrzebowania na produkty petrochemiczne. Jednym z najszybciej rosnących rynków pod względem popytu na produkty chemiczne i petrochemiczne jest Europa Środkowo-Wschodnia. W Polsce rośnie zapotrzebowanie na kluczowe produkty wytwarzane przez PKN ORLEN: propylen, butadien, paraksylen i PTA. W tej sytuacji naszą przewagą już teraz jest zintegrowanie produkcji rafineryjnej i petrochemicznej, co poprawia efektywność w stosunku do wielu konkurentów.
Ponadto nasza strategia przewiduje m.in. wydłużenie łańcucha wartości produktów chemicznych poprzez wytwarzanie coraz bardziej zaawansowanych i rozwijanie specjalistycznych produktów. W najbliższej perspektywie planujemy m.in. zakończenie budowy instalacji Metatezy w Płocku (dzięki której doprowadzimy do poprawy bazy surowcowej do produkcji tworzyw sztucznych w grupie kapitałowej); dokończenie inwestycji w instalację Polietylenu III Unipetrolu w Litwinowie (co umożliwi wprowadzenie nowych typów polietylenu do portfela produktowego).
W odpowiedzi na dynamiczne zmiany otoczenia i ewolucję rynku energetycznego PKN ORLEN konsekwentnie dostosowuje profil działalności. W tym roku oddaliśmy do eksploatacji pierwszą w Polsce elektrownię gazowo-parową o tak dużej mocy – 463 MWe – we Włocławku. Projekt nie tylko przyczynia się do wzmocnienia doskonałości operacyjnej Grupy ORLEN, lecz wpływa również na poprawę bezpieczeństwa krajowego systemu energetycznego. Blok gazowo-parowy we Włocławku to obok bloku w Płocku jeden z kluczowych kogeneracyjnych projektów energetycznych PKN ORLEN. Energia elektryczna produkowana przez oba bloki w skojarzeniu z ciepłem, w procesie wysokosprawnej kogeneracji, będzie wykorzystywana nie tylko na potrzeby wewnętrzne Grupy ORLEN, lecz także sprzedawana na rynek krajowy. Dywersyfikujemy w ten sposób profil naszej działalności na bazie niskoemisyjnych technologii wytwarzania energii elektrycznej. Pilotażowo wdrożyliśmy moduły fotowoltaiczne na kilkunastu stacjach paliw w Polsce. Energia elektryczna wytwarzana ze światła słonecznego zasila część potrzeb własnych stacji, generując zarówno efekt ekologiczny (pozyskanie czystego źródła prądu bez emisji substancji takich jak dwutlenek węgla), jak i efekt ekonomiczny (ograniczenie wydatków na zakup energii z sieci).
Innowacyjność na co dzień
Poszukujemy także nowych innowacyjnych rozwiązań, wzmacniających konkurencyjność segmentów, w których działamy. Chodzi przede wszystkim o wykorzystanie i zastosowanie rozwiązań cyfrowych do zarządzania produkcją, logistyką, remontami, a także siecią sprzedaży detalicznej, czyli kontaktami z klientami. W naszych rafineriach sukcesywnie wdrażamy zaawansowane systemy sterowania, stabilizujące warunki prowadzenia procesów technologicznych. Ma to pozytywny wpływ nie tylko na ekonomikę produkcji, lecz i bezpieczeństwo procesowe oraz stawia nas w grupie rafinerii o wysokim stopniu automatyzacji. Wdrażamy diagnostykę prewencyjną na kotłach elektrociepłowni – zyskamy na konserwacji urządzeń i ograniczymy awarie.
W obszarze logistyki na terminalach wykorzystujemy telewizję technologiczną do cyfrowej, automatycznej ścieżki dostępu do nalewu paliwa, co znacząco skróciło czas obsługi, a na bazie technologii RFID monitorujemy i lokalizujemy wagony. Pod koniec czerwca uruchomiliśmy pierwszą w Europie platformę do planowania procesów logistycznych (AHPL – Aplikacja Harmonogramowania Logistyki Pierwotnej). To unikalne rozwiązanie umożliwia optymalne planowanie dostaw do terminali spółki, do baz produktowych kooperantów oraz do klientów hurtowych w kraju. Nowe oprogramowanie jest w pełni zintegrowane z naszymi systemami informatycznymi. Dzięki wymianie danych między aplikacjami biorącymi udział w prognozowaniu, produkcji i dystrybucji produktów do odbiorcy końcowego, procesy przebiegają automatycznie.
PKN ORLEN jest okrętem flagowym polskiej gospodarki, pierwszą polską firmą o prawdziwie międzynarodowej skali działalności. Żadna spośród polskich firm nie ma większego doświadczenia niż PKN ORLEN w zakresie ekspansji międzynarodowej. Rozwój nieorganiczny w Europie rozpoczynaliśmy w 2002 r., nabywając sieć stacji benzynowych w Niemczech. Potem, w 2005 r., weszliśmy na rynek czeski, rozpoczynając konsolidację sektora rafineryjnego w Europie Środkowo-Wschodniej. W 2006 r. przejęliśmy rafinerię na Litwie. W ostatnich latach przejęliśmy również aktywa wydobywcze w Kanadzie. Utrzymanie pozycji PKN ORLEN jako wiodącej spółki w polskiej gospodarce i w naszym regionie Europy jest priorytetem zarządu, którym kieruję.
Jako największy koncern paliwowy w tej części kontynentu mamy nie tylko olbrzymi potencjał; dobrze również odczytujemy pojawiające się trendy. Realizujemy projekty inwestycyjne, które nie tylko zwiększają wartość dla naszych akcjonariuszy, lecz także wpływają istotnie na rozwój polskiej gospodarki. Mimo że w ciągu najbliższych 15–20 lat wielkich zmian w popycie na paliwa nie widać, zmiany postępują i wymagają od firm paliwowych przygotowania. Dlatego będziemy dostosowywać nasz model biznesowy, stawiając na innowacje wewnętrzne i zewnętrzne. Nasza strategia jest odpowiedzią na współczesne wyzwania.
Wojciech Jasiński, prezes zarządu PKN ORLEN
Publikacje „Polskiego Kompasu – rocznika instytucji finansowych i spółek akcyjnych” od trzech lat spotkają się z ogromnym uznaniem i zainteresowaniem w środowisku finansowym i biznesowym. Pełne wydanie edycji Polskiego Kompasu 2017 w formacie PDF dostępne jest na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne
