Polska stoi frontem do morza
Po wieloletnich zaniedbaniach w dziedzinach gospodarki morskiej, żeglugi śródlądowej, gospodarki wodnej i rybołówstwa pracujemy nad pełnym wykorzystaniem potencjału Polski związanego z dostępem do morza i jej położeniem nad rzekami – pisze w „Polskim Kompasie 2018” Marek Gróbarczyk, minister gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej
Misją Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej jest odbudowa polskiego przemysłu stoczniowego oraz wykorzystanie potencjału polskiej gospodarki morskiej, gospodarki wodnej, żeglugi śródlądowej i rybołówstwa w rozwoju gospodarczym Polski.
Przemysł stoczniowy
Jednym z filarów istnienia MGMiŻŚ jest odbudowa i rewitalizacja polskiego przemysłu stoczniowego po latach zaniedbań i polityki mającej doprowadzić do likwidacji tej ważnej gałęzi polskiego przemysłu. W ramach realizacji Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju jesteśmy zaangażowani w prace nad strategicznym projektem „Nowoczesne produkty przemysłu okrętowego” oraz programem „Batory”. Istnienie nowoczesnego i konkurencyjnego przemysłu stoczniowego w Polsce jest niezwykle ważne z punktu widzenia rozwoju gospodarczego oraz odtwarzania miejsc pracy dla wielu tysięcy specjalistów z branży okrętowej.
MGMiŻŚ czuwa także nad procesem przejmowania pod swój nadzór wszystkich stoczni w Polsce. Pierwszymi, które trafią pod nasz zarząd, będą Stocznia Remontowa Gryfia, Stocznia Szczecińska (SPP) oraz spółka ST3 Offshore. W dalszej kolejności przejmiemy stocznie trójmiejskie. Konsolidacja przemysłu stoczniowego w jednym ministerstwie pozwoli na jego intensywny rozwój.
Transport morski i porty
Transport morski i porty mają ogromne przełożenie na polską gospodarkę i są jedną z najważniejszych gałęzi w procesie obsługi polskiego handlu zagranicznego, w tym międzykontynentalnego. Każdego roku do portów m.in. w Gdańsku, Gdyni, Szczecinie i Świnoujściu trafia kilkadziesiąt milionów ton ładunków. Ostatnie lata są pod tym względem rekordowe. W 2017 r. polskie porty przeładowały łącznie ponad 87 mln ton, co stanowi wynik o 8,7 proc. wyższy niż w roku 2016. Także kolejne lata zapowiadają się bardzo optymistycznie.
Porty morskie mają istotny udział w dochodach budżetu państwa. Według danych Krajowej Administracji Skarbowej w roku 2017 należności celno-podatkowe z tytułu odprawy ładunków morskich w granicznych oddziałach celnych wyniosły prawie 24,6 mld zł. Szacuje się, że polskie porty są odpowiedzialne za 6 proc. PKB.
W MGMiŻŚ został opracowany Program rozwoju polskich portów morskich do roku 2020 (z perspektywą do roku 2030), który usystematyzował działanie w tym sektorze, zapewnił zrównoważony rozwój portów morskich oraz pełne wykorzystanie potencjału tych węzłów przeładunkowych. Program obejmuje realizację dużych projektów inwestycyjnych, z których najważniejsze to: budowa portu centralnego w Gdańsku, budowa portu zewnętrznego w Gdyni, budowa terminala kontenerowego w Świnoujściu oraz pogłębienie toru wodnego Świnoujście – Szczecin do głębokości 12,5 metra.
Kanał żeglugowy przez Mierzeję Wiślaną
Budowa kanału żeglugowego przez Mierzeję Wiślaną to projekt, który znacząco poprawi dostęp do portu w Elblągu oraz zagwarantuje Polsce swobodny dostęp z Zalewu Wiślanego na Bałtyk z pominięciem kontrolowanej przez Rosję Cieśniny Piławskiej. Dzięki temu rozwiązaniu elbląski terminal będzie mógł swobodnie przyjmować mniejsze ładunki, odciążając porty trójmiejskie. Rozwój tego portu będzie sprzyjał powstawaniu nowych miejsc pracy, poprawi walory turystyczne miejscowości położonych nad Zalewem Wiślanym oraz wpłynie na rozwój gospodarczy całego regionu północno-wschodniej Polski. Budowa kanału rozpocznie się w IV kwartale 2018 r. i potrwa do 2022 r. Koszt inwestycji wyniesie 880 mln zł i w całości będzie pokryty z budżetu państwa.
Przywrócenie żeglugi śródlądowej
Odtworzenie żeglugi po polskich rzekach to jeden z priorytetów Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej. Ratyfikując w 2016 r. Europejskie Porozumienie w sprawie Głównych Śródlądowych Dróg Wodnych o Znaczeniu Międzynarodowym (tzw. porozumienie AGN), Polska zobowiązała się do zapewnienia na nich co najmniej IV klasy żeglowności i zbudowania infrastruktury transportu śródlądowego wodnego zgodnej z wymogami sieci TEN-T. Co więcej, do przywrócenia żeglugi na polskich rzekach zobowiązuje nas unijna tzw. Biała Księga Transportu, która stanowi, że do 2030 r. 30 proc. transportu musimy przenieść na rzeki lub kolej, natomiast do 2050 r. połowa całego transportu powinna się odbywać drogami wodnymi i na szynach.
Od powołania ministerstwa udało się wiele zrobić, m.in. przywrócić regularną żeglugę na Kanale Gliwickim, dokończyć budowany od 20 lat stopień wodny w Malczycach czy udrożnić Kanał Żerański. Port Szczecin – Świnoujście zakończył prace nad modelowaniem Odrzańskiej Drogi Wodnej na potrzeby uzyskania parametrów żeglugowych umożliwiających prowadzenie regularnego transportu od Kędzierzyna-Koźla do Szczecina. Natomiast Port Gdańsk opracowuje studium wykonalności dla kompleksowego zagospodarowania międzynarodowych dróg wodnych dla rzeki Wisły: E-40 na odcinku od Gdańska do Warszawy, E40 od Warszawy do granicy Polska – Białoruś (Brześć) oraz E70 na odcinku od Wisły do Zalewu Wiślanego (Elbląg).
Odpowiedzialne zarządzanie wodami
W styczniu 2018 r. MGMiŻŚ przejęło cały dział administracji rządowej o nazwie gospodarka wodna. Wraz z uchwaleniem ustawy Prawo wodne doszło do reformy systemu zarządzania wodami w Polsce. Została powołana nowa instytucja Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, które przejęło z samorządów zadania związane z zarządzaniem wodą w Polsce. To Wody Polskie mają decydujące zdanie w zakresie budowy i modernizacji urządzeń hydrotechnicznych, takich jak stopnie wodne, zbiorniki retencyjne czy elektrownie wodne. Odpowiadają też za utrzymanie dobrego stanu wód, a także pełnią funkcję organu regulacyjnego stawek za usługi wodno-kanalizacyjne. Zadaniem Wód Polskich jest również ochrona obywateli przed nieuzasadnionymi podwyżkami cen wody. Ujednolicenie systemu zarządzania wodami pozwoli na realizację racjonalnej i przemyślanej polityki wodnej w naszym kraju.
We wrześniu 2017 r. minister gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej ogłosił pierwszy w historii ogólnopolski kompleksowy Program Rozwoju Retencji, którego celem jest minimalizacja takich zjawisk jak powodzie czy susza oraz poprawa ogólnego bilansu wodnego Polski. Program ma również zwiększyć bezpieczeństwo obywateli oraz poprawić żeglowność polskich rzek.
Rybołówstwo i przetwórstwo
Priorytetowym działaniem resortu gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej jest także wsparcie dla polskich rybaków, zwłaszcza tych przybrzeżnych, którzy do tej pory nie byli objęci żadną pomocą ze strony Unii Europejskiej. Poprzedni rząd nie miał żadnej oferty dla tej grupy i – co gorsza – od roku 2014 ustawą zablokował fundusze dla Lokalnych Grup Rybackich. Znowelizowaliśmy ustawę tak, by fundusze na działalność tych organizacji przeznaczyć i wybrać 36 Lokalnych Grup Działania w sektorze rybołówstwa, beneficjentów funduszy przeznaczonych na obszary zależne od rybactwa, w tym przybrzeżne. Udostępniliśmy rybakom fundusze na bardzo oczekiwane różnicowanie prowadzonej działalności, trwałe czy tymczasowe zaprzestanie połowów. Tym celom służy Program Operacyjny „Rybactwo i Morze”.
Aby chronić drobne rybołówstwo, wprowadziliśmy strefę sześciu mil wolną od połowów trałowych prowadzonych przez jednostki powyżej 12 metrów. W tej strefie głównie poławiają właściciele właśnie małych łodzi.
Natomiast polska polityka rybołówstwa na forum międzynarodowym polega na zwróceniu uwagi na problem ochrony Morza Bałtyckiego oraz zbyt intensywnej eksploatacji jego zasobów. Tylko w tym roku zorganizowaliśmy dwie konferencje na temat stanu zasobu ryb i środowiska Bałtyku, podczas której dyskutowali przedstawiciele środowiska rybackiego: armatorzy, osoby z branży producentów rybnych, a także organizacje ekologiczne oraz członkowie Zespołu ds. Rybołówstwa Bałtyckiego.
Edukacja
Jako ministerstwo przeprowadziliśmy aktualizację zawodów morskich, żeglugi śródlądowej i rybołówstwa w sektorze szkolnictwa zawodowego. Zmiany zapewnią absolwentom większą konkurencyjność na rynku pracy, pozwolą przemodelować systemy nauczania. Nadzór nad zawodami branżowymi powoduje rozwój morskiego szkolnictwa zawodowego na szeroką skalę, począwszy od zapewnienia kadr i specjalistów na rynku żeglugowym, aż po dostosowanie kierunków kształcenia do potrzeb rynku pracy.
Tworzymy i prowadzimy szkoły branżowe, by bezpośrednio wspierać placówki, usprawniać system nauczania, ujednolicać metody kształcenia oraz podnosić prestiż zawodów morskich i żeglugi śródlądowej. Reaktywowaliśmy wrocławskie Technikum Żeglugi Śródlądowej, które w latach 1947–2005 kształciło kadry w tej branży. Natomiast od października 2018 r. zacznie działać Uniwersytet Morski w Gdyni.
Współpraca międzynarodowa
W pełni dostrzegamy potencjał współpracy międzynarodowej portów morskich w zakresie żeglugi śródlądowej oraz rybołówstwa, dlatego uczestniczymy w światowych dyskusjach na te tematy. Prowadzimy aktywną politykę w tym zakresie, a także promujemy walory polskiej gospodarki morskiej za granicą. Niewątpliwymi sukcesami MGMiŻŚ jest powołanie Sekretariatu ds. Morskich w ramach dynamicznie rozwijającego się formatu współpracy Europa Środkowo-Wschodnia i Chiny (16+1).
W 2018 r. odbyło się w Polsce największe święto morskie Narodów Zjednoczonych, jakim są Światowe Dni Morza (World Maritime Day Parallel Event) współorganizowane wraz z Międzynarodową Organizacją Morską (IMO). W czerwcu w Szczecinie debatowało 15 ministrów z całego świata i kilkudziesięciu ekspertów, a w całym wydarzeniu udział wzięło ponad 800 gości z ponad 40 państw świata. Podczas Światowych Dni Morza określono największe wyzwania dla gospodarki morskiej w najbliższych latach. To tam zapowiedzieliśmy starania o włączenie Polski do Rady IMO.
Rejs Niepodległości
MGMiŻŚ wraz z Uniwersytetem Morskim w Gdyni oraz Pallotyńską Fundacją Misyjną Salvatti z okazji stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości zorganizowało rejs dookoła świata najsłynniejszego polskiego żaglowca Dar Młodzieży. W rejsie udział bierze 1 tys. osób – ok. 600 z nich to studenci i uczniowie szkół morskich, natomiast 400 to młodzi laureaci ogólnopolskiego konkursu. Dar Młodzieży opływa kulę ziemską, docierając do 22 portów, w których promuje nasz kraj oraz polską gospodarkę morską. Jednym z głównych przystanków Rejsu Niepodległości są Światowe Dni Młodzieży w Panamie, w których udział weźmie Ojciec Święty Franciszek. Rejs Niepodległości jest nawiązaniem do historycznego rejsu dookoła świata Daru Pomorza z lat 1934–1935.
Marek Gróbarczyk, minister gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej
Wydanie „Polskiego Kompasu 2018” dostępne jest na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne
Polecamy i zachęcamy do lektury tego wyjątkowego rocznika
