Czy Polacy wiedzą, kiedy potrzebne jest przeszczepienie szpiku?

Czy Polacy wiedzą, kiedy potrzebne jest przeszczepienie szpiku? Co wiemy o zgodności Dawcy i Biorcy? Wyniki ogólnopolskiego badania

Co roku ponad 800 Pacjentów zostaje zakwalifikowanych do przeszczepienia krwiotwórczych komórek macierzystych od Dawcy niespokrewnionego, tzw. „bliźniaka genetycznego”. Czy wiemy, jaka jest szansa na jego znalezienie? Co muszą mieć ze sobą wspólnego Dawca i Biorca, żeby mogło dojść do przeszczepienia? Między innymi o te kwestie zapytała społeczeństwo Fundacja DKMS wraz z agencją badawczą Biostat.

Polacy o przeszczepieniu szpiku

6 na 10 badanych wskazało, że przeszczepienie szpiku jest potrzebne, gdy jest to jedyna szansa na wyleczenie Pacjenta. Niemal 1/3 respondentów sądzi, iż transplantacja szpiku jest konieczna w sytuacji, w której zarówno chemioterapia jak i radioterapia nie pomagają. Ponad 1/4 badanych przyznała, że przeszczepienie szpiku jest niezbędne, gdy stan Pacjenta jest ciężki, a z kolei ponad 1/5 wskazań respondentów dotyczyła sytuacji, kiedy chemioterapia nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Blisko 18 proc. badanych nie potrafiło udzielić jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie.

Ilu Pacjentów potrzebuje pomocy Dawcy?

Każdego roku ponad 800 Pacjentów, zmagających się z chorobami układu krwiotwórczego, zostaje zakwalifikowanych do przeszczepienia krwiotwórczych komórek macierzystych od Dawcy niespokrewnionego - tzw. „bliźniaka genetycznego”. A na jakie liczby wskazywali respondenci, biorący udział w badaniu?

· Blisko 43 proc. ankietowanych nie potrafiło udzielić jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, dotyczące liczby Pacjentów kwalifikowanych rocznie do przeszczepienia krwiotwórczych komórek macierzystych od Dawcy niespokrewnionego.

· 15 proc. badanych wskazało, że od 50 do 100 osób uzyskuje taką kwalifikację.

· Prawidłowej odpowiedzi udzieliło 8 proc. respondentów.

· Badani najrzadziej wskazywali, że rocznie do przeszczepienia krwiotwórczych komórek macierzystych od Dawcy niespokrewnionego jest kwalifikowanych mniej niż 20 osób – blisko 5 proc. wskazań.

Co wiemy o zgodności Dawcy i Biorcy?

Aż 42 proc. respondentów, biorących udział w badaniu, wiedziało, że Dawca i Biorca muszą być zgodni ze sobą w zakresie tzw. układu HLA – układu zgodności tkankowej. Blisko 26 proc. ankietowanych błędnie uważało, że grupa krwi Dawcy i Biorcy musi być taka sama, aby mogło dojść do przeszczepienia. Jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie nie potrafiło udzielić blisko 27 proc. ankietowanych.

Czy każdy Pacjent znajduje Dawcę?

Ponad połowa respondentów (54 proc.) uważa, że dla każdego Pacjenta można znaleźć zgodnego niespokrewnionego Dawcę szpiku, z czego przekonanych o tym jest 7 proc. Polaków. Przeciwnego zdania jest więcej niż 1/4 badanych, a zdecydowanie nie zgodziło się z tym 6 proc. respondentów. Niemal 1/5 badanych nie znała odpowiedzi na to pytanie.

Respondenci zostali zapytani również o prawdopodobieństwo znalezienia zgodnego Dawcy szpiku dla osoby chorej.

· 38 proc. Polaków nie potrafiło odpowiedzieć na zadane pytanie. Zauważono, iż wraz z wiekiem znacząco wzrastał odsetek wskazań na odpowiedź - „Nie wiem”.

· Na drugim miejscu – pod kątem wskazań – znalazła się prawidłowa odpowiedź, którą wskazało 23 proc. Polaków.

· Respondenci najrzadziej wskazywali, że szansa na znalezienie zgodnego Dawcy wynosi 1: 10 000 – blisko 10 proc. odpowiedzi.

Poszukiwania „bliźniaka genetycznego” są bardzo trudne, o czym świadczą liczby, i niestety nie zawsze się to udaje. Nasz genotyp jest niezwykle różnorodny, więc szanse na znalezienie zgodnego Dawcy są małe - prawdopodobieństwo wynosi 1: 20 000, a w przypadku rzadkiego genotypu aż 1 do kilku milionów. – tłumaczy Magdalena Przysłupska, rzecznik Prasowy Fundacji DKMS.

Ostatnie pytanie, z którym musieli zmierzyć się respondenci, dotyczyło kwestii oddania krwiotwórczych komórek macierzystych przed Dawcę konkretnemu Pacjentowi.

· Blisko 52 proc. ankietowanych błędnie uważa, że potencjalny Dawca szpiku, który zarejestruje się do bazy potencjalnych Dawców szpiku, może oddać krwiotwórcze komórki macierzyste konkretnemu Pacjentowi, który w tym momencie potrzebuje pomocy.

· Przeciwnego zdania było ponad 15 proc. badanych.

· Jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie nie potrafiło udzielić blisko 33 proc. respondentów.

Czasami spotykamy się z tym, że potencjalni Dawcy, którzy dołączają do bazy Fundacji DKMS np. podczas akcji rejestracji, dedykowanej konkretnemu Pacjentowi, pytają o to, czy będą mogli zostać Dawcą dla niego. Znalezienie i dopasowanie zgodnego Dawcy jest bardzo trudne. Żeby mogło dojść do przeszczepienia, Dawca i Biorca muszą być ze sobą zgodni w zakresie 10/10 cech zgodności tkankowej. W szczególnych sytuacjach, gdy nie można znaleźć idealnie zgodnego Dawcy, a stan Pacjenta wymaga pilnej transplantacji szpiku, dopuszcza się przeszczepienie od Dawcy, który nie jest idealnie zgodny z Biorcą. W tych wyjątkowych sytuacjach uwzględnia się Dawcę, który wykazuje z Pacjentem zgodność w zakresie 9/10 lub 8/10 antygenów HLA – mówi Magdalena Przysłupska.

Wsparcie Pacjentów przez Fundację DKMS

Jako Ośrodek Dawców Szpiku Fundacja DKMS na co dzień skupia się na rejestrowaniu potencjalnych Dawców szpiku, ale nie tylko! Wspomaga również polską hematologię i transplantologię w ramach Programu Rozwoju Polskiej Transplantologii i Wsparcia Pacjentów. Jego celem jest pomoc Pacjentom od momentu diagnozy, poprzez leczenie i pobyt w szpitalu, aż do całkowitego powrotu do zdrowia. Fundacja wspiera także oddziały oraz kliniki hematologii i transplantacji szpiku w zakresie poprawy infrastruktury, rozbudowy i budowy oddziałów oraz zakupu sprzętu medycznego, niezbędnego do skutecznego leczenia Pacjentów. W 2020 roku Fundacja DKMS przekazała w sumie na te cele 5 158 250 zł. Od początku trwania projektu 21 szpitali w całej Polsce otrzymało wsparcie w ramach programu.

Mat.Pras./KG