Dieta dla zdrowego mózgu

Badania przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu w Warwick wykazują, że zdrowa i zbilansowana dieta koreluje z lepszym zdrowiem mózgu, poprawia funkcje poznawcze i dobrostan psychiczny.

Zrozumieć wiadome

To, iż sposób żywienia realnie odzwierciedla nasze zdrowie oraz samopoczucie nie jest niczym nowym. Jednak to właśnie dokładne zrozumienie zachodzących pod wpływem dostarczania konkretnych składników odżywczych procesów wciąż pozostaje istotnym zagadnieniem dla osób zawodowo związanych z leczeniem żywieniowym.

Dotyczy to szczególnie mózgu, gdyż to właśnie ten organ jest najbardziej skomplikowaną i nie do końca poznaną częścią ludzkiego ciała.

Przebieg badania

Celem brytyjskich badaczy było zrozumienie wpływu różnych stylów żywienia na procesy zachodzące w mózgu. Jak twierdzą, ich praca zapewnia kompleksowe zrozumienie powiązań między wzorcami żywieniowymi opartymi na danych a zdrowiem mózgu, krwią, metabolizmem i genetyką.

Do tego celu posłużyli się dogłębną analizą wzorców żywieniowych 181 990 ochotników. Na tej podstawie wyróżniono cztery podstawowe typy:

1. Unikający posiłków mącznych i innego jedzenia bogatego w skrobię lub w ogóle skrobi;

2. Preferujący owoce oraz warzywa, z okresowymi tendencjami do diet wegetariańskich lub wegańskich

3. Zwolennicy potraw bogatych w białka i ubogich w błonnik, zwłaszcza tłustych mięs

4. Twierdzący prowadzenie zdrowej diety.

Następnie dokonano oceny funkcji kognitywnych, biomarkerów metabolizmu krwi, badań obrazowych mózgu i genetyki oraz zdrowia psychicznego respondentów. Przy ocenie brano również pod uwagę indywidualne stany lękowe czy depresyjne, doświadczenia psychotyczne, samookaleczanie i traumę, ale też objawy somatyczne jak ryzyko udaru czy chorób neurodegeneracyjnych. Na koniec na podstawie analizy porównawczej zestawiono trzy pierwsze podtypy z czwartym.

„Plastyczność i zdolność adaptacji mózgu pod wpływem wyborów żywieniowych mogą prowadzić do zmian strukturalnych, które przekładają się na funkcje poznawcze i zdrowie psychiczne. Co więcej, nasze wyniki sugerują kierunkowy związek między zdrowiem psychicznym a funkcjami poznawczymi. Zdrowie psychiczne wpływa nie tylko na zdolności poznawcze, ale także na strukturę mózgu” – zauważają autorzy badania.

Najlepsze wartości w zakresie zdrowia i funkcji poznawczych zaobserwowano w grupie czwartej. W porównaniu z nimi gorzej wypadły wszystkie pozostałe podgrupy. Jednak autorzy podkreślają, że przyczyny tego wydają się być zróżnicowane.

Podwyższone ryzyko udaru czy chorób sercowo-naczyniowych stwierdzono w grupie pierwszej oraz trzeciej. W przypadku obu tych grup zaobserwowano podwyższony poziom objawów lękowych i zaburzeń odżywiania. Ponadto grupa trzecia cechowała się wyższym poziomem objawów depresyjnych i najniższym dobrostanem.

„Osoby, które wykazują większe spożycie tłustego mięsa, mogą doświadczać podwyższonego poziomu stresu i wyższego ryzyka zaburzeń psychicznych. Takie efekty można przypisać zwiększonemu uwalnianiu czynników zapalnych i przenikaniu flory jelitowej przez ścianę jelita, co jest spowodowane pokarmami wysokotłuszczowymi” – wyjaśniają specjaliści.

Najbardziej szkodliwe działanie na mózg

W opinii ekspertów do produktów wykazujących najbardziej szkodliwe działanie na mózg są:

• Żywność wysokoprzetworzona zasobna w kwasy tłuszczowe trans,

• Cukry proste (nie z owoców),

• Rafinowane węglowodany,

• Nasycone kwasy tłuszczowe obecne w tłustym mięsie oraz nabiale.

Co ciekawe, stosunkowo największy współczynnik zaburzeń odżywiania połączony z niższym dobrostanem odnotowano w przypadku grupy drugiej, czyli preferującej owoce i warzywa. Autorzy podkreślają jednak, że diety wegetariańska lub wegańska nie mają związku z problemami zdrowia psychicznego.

Z tego względu niezwykle ważna wydaje się stosowność uświadamiania społeczeństwa już od najmłodszych lat.

„Pielęgnując zdrowe nawyki żywieniowe od wczesnego etapu, możemy pozytywnie wpłynąć na zdrowie publiczne i umożliwić jednostkom prowadzenie zdrowszego życia o wysokiej jakości” – przekonują specjaliści.

Źródło: Zhang, R., Zhang, B., Shen, C. Et al. Associations of dietary patterns with brain health from behavioral, neuroimaging, biochemical and genetic analyses. Nat. Mental Health 2, 535–552 (2024).

Filip Siódmiak