GAZETA BANKOWA: Wyzwania na wakacje

Wakacje kojarzone są często z „sezonem ogórkowym”, ale właśnie tegoroczne takimi nie będą. Nie wynika to tylko z wciąż będącej z nami pandemii COVID–19, ale także z wyzwań które powstały wcześniej i dotychczas nie zostały rozwiązane. Dotyczy to szeroko rozumianej gospodarki, w tym bankowości.

Okres wakacyjny będzie „gorący” m.in. z uwagi na przekuwanie propozycji zawartych w Polskim Ładzie w konkretne przepisy prawne, a później na ich procedowanie w parlamencie. Uchwalanie konkretnych ustaw będzie bowiem jednym z największych wyzwań wdrożenia Polskiego Ładu, biorąc pod uwagę czynniki polityczne.

Powyższemu towarzyszyć będzie z pewnością dyskusja na temat wysokiej stopy inflacji i potencjalnego wpływu rozbudowanych programów społecznych na jej poziom. Z pewnością przyjdzie nam się zmierzyć z poziomami inflacji wyższymi niż jeszcze rok temu i prawdopodobnie zaczniemy żegnać się ze środowiskiem rekordowo niskich stóp procentowych. Pamiętać należy przy tym, że niskie stopy procentowe pomagają finansować różnego rodzaju programy społeczne i są mile widziane przez kredytobiorców. Przed wzrostem stóp procentowych ostrzega kredytobiorców nawet UKNF w opublikowanym ostatnio dokumencie, co wynika z ustawowego obowiązku Urzędu edukowania finansowego społeczeństwa oraz jest zasadne z uwagi na fakt udzielania kredytów w Polsce głównie na zmienną, a nie stałą stopę procentową. Niskie stopy procentowe nie są natomiast korzystne z punktu widzenia deponentów, którzy realnie – biorąc pod uwagę poziom inflacji – tracą na lokatach w bankach. Z podniesienia stóp procentowych zadowolone będą także banki, którym łatwiej jest zarabiać w środowisku wysokich niż niskich stóp procentowych. Nie da się bowiem nadrobić ubytku w marżach odsetkowych samym wzrostem opłat i prowizji bankowych.

Wzrost znaczenia banków generujących straty nie wynika jednak tylko ze środowiska niskich stóp procentowych oraz skutków pandemii COVID–19, ale także z materializacji ryzyka prawnego związanego z kredytami frankowymi. Na koniec marca 2021 r. już 23 banki, w tym 6 komercyjnych i 17 spółdzielczych wykazywały stratę. Miały one blisko 10-proc. udział w aktywach polskiego sektora bankowego.

Przykładem banku, którego decyzja o zawieraniu ugód z klientami posiadającymi kredyty frankowe wpłynęła na powstanie straty jest PKO Bank Polski SA. Strata wspomnianego banku za 2020 rok przekroczyła 2,5 mld zł, czemu towarzyszyło utworzenie funduszu na ugody w wysokości 6,7 mld zł. Warto przy tej okazji odnotować, że pozostałe banki wciąż nie spieszą się z zawieraniem ugód w sprawie kredytów frankowych. Szerzej rzecz ujmując nie widać też pośpiechu w działaniach Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, która podjęcie – długo oczekiwanej – uchwały w sprawie kredytów frankowych odłożyła na bliżej nieokreślony czas, motywując to chęcią poznania stanowisk Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Finansowego, Rzecznika Praw Dziecka, NBP i UKNF. Nie negując zasadności poznania opinii tych instytucji, wskazać jednak należy, że można było o nie wystąpić wcześniej, a nie w dniu planowanego podjęcia uchwały. To na ile uchwała Sądu Najwyższego będzie pomocna w rozwiązywaniu problemów frankowych zależy zaś m.in. od jej jednoznaczności, co pozwoli na ujednolicenie orzecznictwa. Co prawda 7 maja br. Sąd Najwyższy wypowiedział się już w sprawie odrębności roszczeń kredytobiorcy i banku w przypadku unieważnienia umowy i rozpoczęcia terminu przedawnienia od momentu uznania umowy za nieważną, ale do ustalenia pozostają m.in. kwestia możliwości żądania zapłaty za korzystanie z kapitału oraz zasady określania kursu walutowego w przypadku stwierdzenia abuzywności postanowień umowy.

Wdrożenie w życie Polskiego Ładu, odpowiednie reagowanie na potrzebę zapewnienia stabilności cen czy rozwiązanie problemu kredytów frankowych nie są jedynymi wyzwaniami na okres kanikuły. Ponadto wspomniane wyzwania będą nam z pewnością towarzyszyły także po wakacjach, a dodatkowo w wielu przypadkach nie jest niestety możliwe znalezienie rozwiązań, które będą satysfakcjonujące dla wszystkich stron procesu czy uczestników życia gospodarczego.

Prof. Małgorzata Zaleska, Dyrektor Instytutu Bankowości SGH, Przewodnicząca Komitetu Nauk o Finansach PAN

Więcej informacji i komentarzy ze świata finansów i gospodarki czytaj w bieżącym wydaniu „Gazety Bankowej” (nr 04/2021), dostępnym także jako e-wydanie, także na iOS i Android

Szczegóły, jak zamówić e-wydanie „Gazety Bankowej”, kliknij tutaj