Mleko pasteryzowane, UHT, a może „Bez laktozy”?

Wybór mleka nie jest dziś tak oczywisty, jak jeszcze kilkanaście lat temu. Na sklepowych półkach obok mleka pasteryzowanego pojawia się mleko UHT czy wersje bez laktozy. W tym gąszczu możliwości łatwo się pogubić, zwłaszcza, gdy zależy nam na świadomym wyborze – korzystnym dla zdrowia i odpowiednim dla potrzeb organizmu.

Obróbka cieplna – co tak naprawdę zmienia?

Zarówno mleko pasteryzowane, jak i sterylizowane metodą UHT (Ultra High Temperature), to produkty bezpieczne mikrobiologicznie, w których zawartość kluczowych składników odżywczych pozostaje na wysokim poziomie.

Proces pasteryzacji polega na krótkotrwałym ogrzewaniu mleka do temperatury 72–75°C przez kilkanaście sekund. Pozwala to zniszczyć większość drobnoustrojów chorobotwórczych bez istotnej utraty witamin i związków mineralnych.

Sterylizacja UHT to ogrzewanie mleka do 135–150°C przez kilka sekund, zapewnia jeszcze większe bezpieczeństwo mikrobiologiczne i wydłuża termin przydatności produktu. Może jednak nieznacznie wpłynąć na smak – mleko UHT bywa odbierane jako „gotowane” ze względu na zmiany w strukturze białek serwatkowych. Jego zaletą jest jednak brak konieczności przechowywania w lodówce przed otwarciem.

A co z witaminami?

Obróbka cieplna w zróżnicowany sposób wpływa na zawartość witamin w mleku.

Zgodnie z danymi Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej, straty witamin są stosunkowo niewielkie i nie zmieniają ogólnej wartości odżywczej produktu:

• Witamina B₂ (ryboflawina): <1 proc. (zarówno w pasteryzacji, jak i UHT),

• Witamina B₆: do 5 proc. przy pasteryzacji i do 15 proc. w UHT,

• Witamina B₁₂: do 10 proc. (pasteryzacja) i do 30 proc. (UHT),

• Foliany: od 5 do 20 proc.,

• Witamina C: 0–10 proc. w pasteryzacji, 15–25 proc. w UHT.

Warto zauważyć, iż mleko nie jest głównym źródłem witaminy C, a utrata tej witaminy nie wpływa istotnie na jakość produktu.

A co z resztą?

Zarówno zawartość pełnowartościowego białka, jak i wapnia, fosforu, magnezu czy potasu nie ulega zmianie pod wpływem pasteryzacji lub sterylizacji. W związku z tym zarówno mleko pasteryzowane, jak i UHT może być dobrym źródłem tych składników w codziennej diecie.

Mleko bez laktozy – czy każdy powinien je pić?

Laktoza to naturalny cukier mleczny zbudowany z glukozy i galaktozy. Do jej trawienia niezbędny jest enzym laktaza, obecny naturalnie w jelicie cienkim. U części dorosłych jego aktywność spada z wiekiem, co może prowadzić do występowania objawów takich jak wzdęcia, bóle brzucha czy biegunki – są to typowe objawy nietolerancji laktozy.

Szacuje się, iż różne postacie nietolerancji mogą dotyczyć około 30 proc. populacji w Polsce, choć nie każda osoba z obniżoną aktywnością laktazy odczuwa wyraźne objawy kliniczne.

Mleko bez laktozy – kiedy warto?

Mleko bezlaktozowe zawiera cukry już rozłożone – glukozę i galaktozę – dzięki czemu nie powoduje objawów u osób z nietolerancją. Jednak te same cukry mają wyższy indeks glikemiczny w porównaniu do samej laktozy, co oznacza, że szybciej podnoszą poziom glukozy we krwi.

To może być problematyczne u osób z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej, takimi jak insulinooporność, cukrzyca typu 2 czy cukrzyca ciążowa. W tych przypadkach mleko bez laktozy nie jest wskazane jako codzienny wybór.

Co więcej, długotrwała eliminacja laktozy z diety u osób zdrowych może prowadzić do dalszego spadku aktywności laktazy – a więc sprzyjać rozwojowi wtórnej nietolerancji laktozy.

Które mleko wybrać? Indywidualne podejście

Nie istnieje jeden „najlepszy” rodzaj mleka dla wszystkich. Wybór powinien zależeć od:

• stanu zdrowia;

• preferencji smakowych (mleko UHT może mieć nieco inny aromat);

• względów praktycznych (mleko UHT można przechowywać poza lodówką przed otwarciem);

• częstotliwości zakupów i stylu życia.

Dla osób zdrowych, dobrze tolerujących laktozę, nie ma powodów do unikania mleka tradycyjnego – zarówno pasteryzowanego, jak i UHT. Produkty te zachowują pełnowartościowe białko, wapń oraz istotne witaminy z grupy B, co czyni je wartościowym elementem zbilansowanej diety.

Filip Siódmiak

Źródło: https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/mleko-pasteryzowane-czy-uht/

»» Inne porady dotyczące zdrowia i diety czytaj tutaj:

Zasady zdrowej diety – 32 praktyczne zalecenia

Jedząc, nie spieszmy się. Nie warto

Skyr, kvarg czy może jogurt naturalny – co wybrać?

»» Odwiedź wgospodarce.pl na GOOGLE NEWS, aby codziennie śledzić aktualne informacje