Senator Bierecki pyta NIK czy badała sposób określenia stawki WIBOR

Senator Grzegorz Bierecki zwrócił się do prezesa NIK Jacka Jezierskiego o wyjaśnienia w sprawie ograniczeń rynku międzybankowego i stawki WIBOR.

Szanowny Panie Prezesie, w związku z uzyskaną od Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego odpowiedzią na moje wcześniejsze oświadczenie skierowane do Prezesa Rady Ministrów, dotyczące stawki WIBOR, z której wynika, że w latach 2008-2009 nastąpiło wyraźne ograniczenie wzajemnych limitów, jakie banki ustalają na transakcje na rynku międzybankowym i częstym zjawiskiem było także zamykanie i ograniczanie limitów wybranym bankom na niektóre typy transakcji, zwracam się z pytaniem do Prezesa Najwyższej Izby Kontroli czy kwestie te były przedmiotem kontroli i analiz Izby?

Według odpowiedzi Przewodniczącego KNF biorąc pod uwagę bieżącą sytuację finansową polskiego sektora bankowego nie żadnych uzasadnionych przyczyn, aby rynek międzybankowy funkcjonował w tak ograniczonym zakresie, czyli w warunkach ograniczonej płynności rynku międzybankowego. Z przytoczonych przez Przewodniczącego KNF danych statystycznych wynika, według wyliczeń ekspertów, że w roku 2011 na rynku międzybankowym zawarto jedynie około  440 transakcji dla okresów dłuższych (czyli innych niż O/N). Tymczasem stawki WIBOR ustalane są na 6 okresów dłuższych niż O/N (1W,1M,3M,6M,9M,12M). Oznacza to maksymalnie około 70 transakcji na daną stawkę rocznie (przy założeniu ich równego rozłożenia między poszczególnymi okresami kwotowań). Przy około 250 dni roboczych w roku oznaczałoby to, że średnio jedynie 28% kwotowań stawek WIBOR na okresy dłuższe niż O/N wiąże się choć z jedną transakcją na rynku międzybankowym, a więc, w praktyce wszystkie stawki, poza jedynie stawką O/N w ogóle nie mają charakteru rynkowego.

W tej sytuacji Skarb Państwa ponosił m.in. wydatki związane z dopłatami do kredytów np. w ramach programu Rodzina na swoim, których oprocentowanie oparte było na stawkach WIBOR, a z wyjaśnień Przewodniczącego KNF jednoznacznie wynika, że stawki te nie miały charakteru rynkowego.

W związku z powyższym uprzejmie proszę Pana Ministra o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

1. Czy Najwyższa Izba Kontroli wyjaśniała, czy sytuacja ta może prowadzić lub prowadzi do strat po stronie Skarbu Państwa?
2. Jednostki samorządu terytorialnego mogą korzystać z obsługi banków komercyjnych, których produkty oferowane im mogą być oparte na stawce WIBOR. Czy Najwyższa Izba Kontroli analizowała, jak nierynkowy charakter stawek WIBOR wpływa lub może wpływać na budżety jednostek samorządu terytorialnego oraz sytuację sektora finansów publicznych?
3. Wysokość stawek WIBOR ma także istotne znaczenie dla kosztów finansowania, w tym podmiotów należących do Skarbu Państwa oraz prywatyzowanych przez Skarb Państwa, a w efekcie zarówno dla wpływów uzyskiwanych z prywatyzacji, jak i wpływów podatkowych. Czy Najwyższa Izba Kontroli prowadziła postępowania w tej materii?
4. Czy Najwyższa Izba Kontroli analizowała prawidłowość działania instytucji publicznych, których działania związane są z ustalaniem wysokości stawek WIBOR, nadzoru nad podmiotami uczestniczącymi w ich ustalaniu, prywatyzacją spółek Skarbu Państwa, przychodami budżetowymi oraz funkcjonowaniem jednostek samorządu terytorialnego i sytuację sektora finansów publicznych?
5. Jakie były wyniki działań kontrolnych Najwyższej Izby Kontroli dotyczących wyżej opisanych zagadnień oraz jakie działania kontrolne Najwyższa Izba Kontroli zamierza podjąć w przyszłości w tych kwestiach?

Grzegorz Bierecki, senator RP